ਪਿਛਾਹਾ ਕੂ ਤ੍ਰਾਘਿ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਲਹਿੰਦੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਤੋਂ
ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਕੰਡ
ਸਫ਼ਰ ਅਰੰਭਿਆ
ਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ
ਪਿਛਾਹਾ ਕੂ ਤ੍ਰਾਘਿ

ਇੱਕ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

... ਤੇ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ
ਕਿ ਸਵਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ
ਕੋਈ ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਦਾ;
ਇੱਕ ਅੰਗ ਹੀ ਹੈ ਸਿਰਫ਼,
ਜਦਕਿ ਮਸਲਾ ਹੀ ਹੈ ਸਾਰਾ
ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਦਾ;

ਤੇ ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਤਾਂ
ਆਰੰਭ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ,
ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਤੋਂ ਹੀ;
ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੀ
ਹੁੰਦੀ ਹੈ ੧ (ਇੱਕ) ਨਾਲ
ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਨਫਰੀ ਲਿੱਖ ਕੇ,
ਕਿ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਾ ਰਹੇ,
ਫ਼ੇਰ ਉਸਦਾ ਮੇਲ ਤਾਂ
ਕੋਈ ਮੂਰਖ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਬਿਠਾਲ ਸਕਦਾ
ਤੇਤੀ ਕਰੋੜਾਂ ਨਾਲ;

ਤੇ ਜਿੱਥੇ
ਅਕਸਰੀਅਤ ਤੋਂ ਵੱਧ
ਇਸ਼ਟ ਹੋਣ 'ਤੇ
ਹਰ ਚੜ੍ਹੇ-ਦਿਨ
ਸਮੁੱਚੀ ਖ਼ਲਕਤ ਹੀ
ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਵੇ
ਦਰ-੨ ਜਾ
ਮਲੀਨ ਹੋਣ ਦੀ
ਗ਼ੁਲਾਮ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ؛

ਫ਼ੇਰ ਕਿੰਝ
ਮੇਲ ਬੈਠੇਗਾ ਓਸਦਾ
ਜਿੱਥੇ,
ਹੋਂਦ ਇੱਕ,
ਸਿਧਾਂਤ ਇੱਕ,
ਸੋਚ ਇੱਕ
ਤੇ ਕਰਮ ਵੀ ਇੱਕ;

ਤੇ ਜੇ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ
ਕੁਥਾਂਏ ਭਟਕ ਰਹੀ ਹੈ ਅੱਜ
ਤਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਇਹੋ
ਇੱਕ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟਣਾ ਹੈ;
ਇੱਕ ਤੋਂ ਟੁੱਟੇ
ਤੇ ਟੁੱਟਦੇ-੨ ਭੁਰ ਗਏ;
ਤੇ ਫ਼ੇਰ ਭੁਰਿਆਂ ਦਾ ਤੇ
ਕੋਈ ਵਜੂਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਗੋਲਦਾ,
ਬੱਸ
ਬੁੱਲਾ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ ਹਵਾ ਦਾ
ਅਜਿਹੀ ਖ਼ਾਕ ਨੂੰ
ਰੋਲ ਮੇਟਣ ਨੂੰ ...

ਹਾਇਕੂ ਰਾਜਨੀਤੀ / ہائیکو رجنیتی

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਤਿੰਨ ਸਤਰੀ ਹਾਇਕੂ
ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਚੋਣ ਭਰਿਆ
ਤਿੰਨ ਹੱਥ ਅਖਬਾਰ

~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

تنّ ستری ہائکو
پردھانگی چون بھریا
تنّ ہتھ اخبار

ਹਾਇਕੂ–ਧੂੰਆਂ / ہائیکو - دھوآں

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸਿਵਿਆਂ ਦੀ ਅੱਗ
ਬਲਦੀ ਦੇਹੀ
ਧੂੰਆਂ ਉਠੇ ਉਤਾਂਹ

~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

سویاں دی اگّ
بلدی دیہی
دھوآں اٹھے اتانہ

ਹਾਇਕੂ - ਚੰਨ ਦਾ ਸਫ਼ਰ / ہائیکو - چن دا سفر

ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਪੂਰਨ
ਪੂਰਨ ਤੋਂ ਸੁੰਨ
ਚੰਨ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

~~~~~~~~

سنّ توں پورن
پورن توں سنّ
چن دا سفر

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

ਸ਼ਹੁ ਬਿਨ ਰਹਿਓਂ ਰਵਾਲੀ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਖ਼ੋਜ ਖ਼ੋਜ ਖੋਜੀ ਭਇਓਂ ਪੁੱਛ ਪੁੱਛ ਰਹਿਓਂ ਸਵਾਲੀ ||
ਵਿਣ ਪ੍ਰੀਤ ਸੱਖਣਾ ਤੁਰ ਜਾਸੇਂ ਅੰਦਰੋਂ ਬਾਹਰੋਂ ਖਾਲ੍ਹੀ ||੧||

ਦਰਿ ਦਰਿ ਟੋਲ ਢੂੰਡੀਂਦਿਆਂ ਮੂਆ ਜਿੰਦ ਅਜਾਈਂ ਜਾਲੀ ||
ਨਾ ਲੱਧਾ ਅੰਦਰੀਂ ਨਹਿ ਲੱਧਾ ਬੇਅਰਥੀ ਘਾਲਣ ਘਾਲੀ ||੨||

ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੋਥ ਕਤੇਬਾਂ ਲੁਝਿਆ ਕੜ੍ਹਿਆ ਸਾਲੋਂ ਸਾਲੀ ||
ਮਨ ਇਬਾਰਤ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾ ਜਾਚੇ ਉਮਰਾਂ ਜਾਵੇਂ ਗਾਲੀ ||੩||

ਤੱਪ ਤਪੀਂ ਤਪੀਸਰ ਹੂਆ ਤਜਿ ਕੁਦਰਤਿ ਜੰਗਾਲੀ ||
ਇਵ ਭੀ ਥਾਓ ਨਹਿ ਕਿਛਹੁ ਭਈ ਚਲਿਆ ਦੁਇ ਚਾਲੀ ||੪||

ਕਰਮਾਂ ਕਾਂਡਾਂ ਸੁੱਚਾਂ ਭਿੱਟਾਂ ਹਉਮੈ ਕੀ ਬਾਲਣ ਬਾਲੀ ||
ਅਵਲਿ ਅਲ੍ਹਾ ਖ਼ੁਦਾ ਖੁਦਾਈ ਕਿਤ ਜਾਚ ਨਾ ਪਾਈ ਹਾਲੀ ||੫||

ਲੱਖ ਜਿੱਤਿਆ ਜੱਗ ਸਾਰਾ ਜਿੱਤਿਆ ਨੌ ਖੰਡਾਂ ਚਲੈ ਨਾਲੀ ||
ਕੰਵਲ ਪਲੈ ਏਕੁ ਗੱਲ ਸ਼ਹੁ ਬਿਨ ਰਹਿਓਂ ਰਵਾਲੀ ||੬||੧||