ਟੱਪੇ ਸਾਹਿਤ ਚੋਰਾਂ ਦੇ...

-ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਪਰਦੇਸੀ / Pardesi

ਟੋਏ,
ਦੁੱਖ ਪਰਦੇਸੀਆਂ ਦੇ,
ਜਾਣੇ, ਜੋ ਪਰਦੇਸੀ ਹੋਏ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Toye,
Dukh Pardesiyaan De,
Jaane, Jo Pardesi Hoye..
-Kawaldeep Singh Kanwal

नस्लकुशी

-प्रोफेसर कवलदीप सिंघ कंवल

ਬੀਂਡਾ / Beenda

ਬੀਂਡੇ ਦੀ ਆਵਾਜ਼..
ਗਰਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ,
ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Beende Di Aawaz..
Garmi De Din Ton Baad,
Shaam Da Aagaz..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਅਕਸ

-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸੋਚਿਆ ਸੀ
ਤੇਰੇ ਅਕਸ ਨੂੰ,
ਕੈਦ ਕਰ ਲਵਾਂਗਾ,
ਇੱਕ ਲੈਂਸ ਵਿੱਚ,
ਪਰ ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼
ਹੋਈ ਨਾਕਾਮ,
ਕਿਉਂਕਿ
ਤੇਰਾ ਅਕਸ
ਤੇ ਮੈਂ ਖੁਦ ਹਾਂ,
ਹੱਡ-ਮਾਸ ਦਾ,
ਜਿਉਂਦਾ ਜਾਗਦਾ |

ਮੰਜ਼ਿਲ

-ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਰਸਤਿਆਂ ਦਾ ਮੋਹ ਹੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਰਾਹ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅੜਿੱਕਾ ਹੈ, ਮੰਜ਼ਿਲ ਸਾਹਮਣੇ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਰਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਹ ਦੀ ਖਿੱਚ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਢੁਕਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ | ਮ੍ਰਿਗ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਤਾਂ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਭੁਲੇਖਾ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਹੈ, ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਦੂਰ, ਹੋਰ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ !

ਮੰਜ਼ਿਲ ਕੀ ਹੈ? ਇਹ ਸਵਾਲ ਜਿੰਨਾ ਸੌਖਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਜਵਾਬ ਉੰਨਾ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ! ਵੈਸੇ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨਿਜੀ ਵੀ ਹੋ ਗੁਜ਼ਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਵੀ..

ਇਸਦਾ ਜਵਾਬ ਵੀ ਕੋਈ ਸਰਬ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਨਿਯਮ ਵਾਂਗ ਸਭ ਲਈ ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ, ਜੋ ਹਰ ਇੱਕ ਥਾਂ, ਹਰ ਇੱਕ ਲਈ, ਹਰ ਸਮੇਂ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ |

ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜਿਹੜੇ ਵੀ ਕੋਣ ਤੋਂ ਦੇਖੀਏ ਇਹ ਇੱਕ ਉਲਝਿਆ ਤੇ ਹੋਰ ਉਲਝਿਆ ਤਾਣਾ ਹੈ, ਜਿਹਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਸੁਲਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਉੰਨਾ ਹੀ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ |

ਮੰਜ਼ਿਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਇੱਕ ਹੋਂਦ 'ਤੇ ਆਸਥਾ, ਇੱਕ ਪਰਮ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਦੇ ਝਲਕਾਰੇ ਨੂੰ ਨਿਜ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮਾਨਣ, ਘਟਿ-ਘਟਿ ਵਿੱਚ ਜਾਨਣ, ਤੇ ਉਸੇ ਅਗੰਮ ਵਿੱਚ ਗੜੁਚ ਹੋ, ਅਦ੍ਵੈਤ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਰੰਗੇ ਜਾਣ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਸਾਸ-ਰਹਿਤ ਹੋ ਜਾਣਾ ਹੈ |

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੰਜ਼ਿਲ ਇੱਕ ਬੜਾ ਗੁੱਝਾ ਨਿਜੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਹੈ (ਸ਼ਾਇਦ ਸਭ ਤੋਂ  ਗੁੱਝਾ !), ਜਿਸਦਾ ਹੱਲ ਆਪਣੀ ਹੀ ਪੂਰਨ ਨਿਜੀ ਆਸਥਾ/ਅਨਾਸਥਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਹਰ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਆਪ ਹੀ ਆਪਣਾ ਵੱਖਰਾ ਲੱਭਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ.....

ਹਾਇਕੂ ਤੇ ਹਾਇਗਾ – ਪੈੜਾਂ / Haiku te Haiga – Paidaan

-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਵਿਚਾਰ ਤੇ ਵਿਧਾ

-ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਵਿਚਾਰ ਕਿਸੇ ਬੰਧਨ ਦੇ ਮੁਹਤਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਬੱਝ ਕੇ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ |

ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਭੱਜਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਹਰ ਵਿਧਾ ਦੇ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਉਸ ਵਿਧਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਮੰਨਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ !

ਜੇ ਮੈਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਜ਼ਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਖਿਆਲ ਬੁਲੰਦ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਉਸੇ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਓ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਮੈਂ ਜੇ ਖੁੱਲੀ ਨਜ਼ਮ ਨੂੰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਕਹਿ ਕੇ ਪਰਚਾਰੀ ਜਾਵਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਗਲਤੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮੇਰੀ ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ !

ਹਰ ਵਿਚਾਰ ਆਪਣੀ ਵਿਧਾ ਆਪ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਮੌਲਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਹਣਾ ਫੱਬਦਾ ਹੈ !

ਸਾਧ ਟੋਲੇ / Saadh Tole

ਮਾਏ,
ਗੁਰਬਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਗਲਦੇ,
ਸਾਧ ਟੋਲਿਆਂ ਦੇ ਪੱਟ ਜੋ ਖਾਏ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Maaye,
Gurbat Vich Rahin Galde,
Saadh Toleyaan De Patt Jo Khaye..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਬੇਬੇ / Bebe

ਮੈਕਡਾਨਲਡ ਵਿੱਚ..
ਪੁੱਛਦੀ ਬੇਬੇ,
ਦਾਲ ਤੇ ਰੋਟੀ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

McDonald Vich..
Puchchdi Bebe,
Daal Te Roti..
-Kawaldeep Singh Kanwal

Discussions: Plug-out

-Kawaldeep Singh Kanwal

It is always advisable to just cut down with ones who don't know how to use civilized language while in a discussion.

A discussion is only a tool when both parties agree that they couldn't simply agree on most of the issues being individuals with independent viewpoints but still have the faith in mutual sharing of ideas along with listening to the opposition with patience and responding calmly and on the ground of logic.

As soon as a discussion gives an indication that it’s entering in the domain of uncivilized language, illogical arguments, abusive allegations, it’s an indication for the one with the intellect to simply plug-out.

It’s always an option in the life to cut-off with ones with such tendencies, rather than listening to (and bearing) the irrelevant and wasting our positive energies on being our toes to answer them, being defensive or otherwise.

ਬਾਤ / Baat

ਬਨੇਰੇ 'ਤੇ ਬੈਠਾ,
ਚੂਰੀ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,
ਆਖੇ ਸੁਣਨੀ ਬਾਤ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Banere 'Te Baitha,
Choori Khaan Ton Pahilaan,
Aakhe Sun-ni Baat..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਚੁੱਪ / Chupp

ਦੂਰੋਂ ਸੁਣਦੀ,
ਪੰਖੇਰੂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼,
ਇੱਥੇ ਚੁੱਪ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Dooron Sun-di,
Pankheru Di Awaaz,
Iththe Chupp..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਗੁੱਝੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹਾਂ / Gujhiyaan Peedhaan

ਪੀੜ੍ਹਾਂ ਗੁੱਝੀਆਂ ਪ੍ਰੀਤ ਦੀਆਂ,
ਅੱਖੀਆਂ ਬੁੱਝ ਚੱਲੀਆਂ,
ਤੇਰਾ ਰਸਤਾ ਉਡੀਕਦੀਆਂ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Peedhaan Gujhiyaan Preet Diyaan,
Akhiyaan Bujh Challiyaan,
Tera Rasta Udeekdiyaan..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ / A thought

ਝੂਠ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਝੂਠ ਨਾਲ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਜੇ ਜੰਗ ਜਿੱਤ ਵੀ ਜਾਓ ਤਾਂ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਅੰਤ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਝੂਠ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ !
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

By using a bigger lie to defeat a lie, even if you win a war, then the winning side would not be the truth in the end, but a lie only !
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਰੰਗਲੀ ਦੁਨੀਆਂ

ਸਾਹਾਂ ਦੀ ਸੰਗਲੀ ਏ,
ਕਣ-ਕਣ ਵਸੇ ਕਰਤਾ,
ਤਾਹੀਓਂ ਦੁਨੀਆਂ ਰੰਗਲੀ ਏ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Sahaan Di Sangli Ae,
Kan-Kan Vase Karta,
Tahiyon Duniyaan Rangli Ae..
-Kawaldeep Singh Kanwal

जीवन की लाश

-प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

तूँ न पुकार कर
न कोई गुहार कर,
अन्याय को,
शोषण को,
भष्टाचार को,
तंत्र के विकार को,
सभ्यता के संहार को,
सहता जा,
चुप चाप |
 
संचित कर,
सुख को,
एश्वर्य को,
वैभव को,
संपदा और
समृधि को,
अपने लिए,
और चंद
अपनों के लिए,
हो सीमित,
बस अपने ही
निहित स्वार्थ में |

फिर कभी जब
तेरा मन भरे,
खुद से
ग्लानि करे,
कुछ करने की
ललक जगे,
बस व्रत कर,
अन्न त्याग,
मौन धार,
नाच कर,
मोमबत्ती मार्च कर,
चार दिन का
उत्पात कर,
झाड़ दे,
शब्दों का जंजाल,
रेडिओ, टीवी
और इंटरनेट पर |

हो संतुष्ट,
अपने इस
महा-त्याग पर
हो भारमुक्त,
अपने हर कर्तव्य से,
हो तैयार,
पुनः उसी चक्र में,
जीवन की
वही लाश ढोने को |

राष्ट्र का संकल्प

-प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

किसी भी राष्ट्र के निर्माण एवं उन्नति में उसके अल्पसंख्यकों के योगदान को गौण नहीं आँका जा सकता; ख़ास कर भारत जैसे बहु-सभ्यक, बहु-भाषाई, बहु-धर्मीय, बहु-जातीय एवं बहु नस्लीय राष्ट्र में तो बिलकुल भी नहीं ! भिन्न-२ श्रेणियों के इतने बड़े मानव समूह को एक राष्ट्र में पिरोए रखने के लिए हमें हर श्रेणी की भावनाओ एवं अकांक्षायों को सन्मान के साथ न केवल देखना होगा अपितु हर हाल में उनके विचारों और अपेक्षायों को तंत्र में स्थान देना होगा, साथ ही साथ अपनी पूर्वधारणायों को त्याग कर बड़े समझोतों के लिए भी तैयार होना होगा | कुछ लोग इसे राष्ट्र को खंडित करने वाला विचार मानते हैं, पर यह ध्यान रखना होगा कि राष्ट्र केवल भूमि का एक टुकड़ा मात्र नहीं अपितु मानव संवेदनायों से जुड़ा प्रश्न है, जिसे कृत्रिम अवधारणायों से नहीं यथार्थवाद से ही हल किया जा सकता है | जब मानव संवेदनायों से राष्ट्र का संकल्प निकल जाये तो भूमि पे इसे कदापि कायम नहीं रखा जा सकता |

ਦਰਵਾਜ਼ਾ / Darvaza

ਸੀਖਾਂ ਵਿੱਚ,
ਲੱਭੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ,
ਟੋਹ ਕੇ ਵੇਖੇ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Seekhaan Vich,
Labhe Darvaza,
Toh Ke Vekhe..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਮੂਲ / Mool

ਟਾਹਣੀ ਨਾਲ
ਖਹਿੰਦੀ ਟਾਹਣੀ
ਇੱਕੋ ਮੂਲ ਤੋਂ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Tahni Naal
Khehndi Tahni
Ikko Mool Ton..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਹਰ ਜ਼ਰਾ ਖ਼ੁਦਾ

-ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

विचार / Thought

One which lacks maturity couldn't be termed as thought.
-Kawaldeep Singh Kanwal

जिसमें परिपक्वता का अभाव हो उसे विचार नहीं कहा जा सकता |
-कवलदीप सिंघ कंवल

दर्पण / Darpan

दर्पण,
वो और अक्स,
दोनों देखें |
-कवलदीप सिंघ कंवल

Darpan,
Voh Aur Aks,
Donon Dekhen..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਤਵੀਤ / Taveet

ਚੰਨ ਵੱਲ ਰਾਕਟ,
ਬਟਨ ਦੱਬਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,
ਚੁੰਮਿਆ ਤਵੀਤ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Chann Vall Rocket,
Button Dabban Ton Pahilan,
Chummeyaa Taveet..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਪੰਜਾਬੀ ਢਾਬਾ / Punjabi Dhabha

ਪੰਜਾਬੀ ਢਾਬਾ,
ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ,
ਲੱਭਾਂ ਸਿਰਨਾਵਾਂ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Punjabi Dhabha,
Vich Punjabi,
Labhaan Sirnavaan..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਭੁੱਖ ਹੜ੍ਹਤਾਲ / Bhukh Hadtaal

ਭੁੱਖ ਹੜ੍ਹਤਾਲ,
ਸੇਰ ਕੁ ਦੁੱਧ ਸਾਝਰੇ*,
ਤ੍ਰਿਕਾਲੇ^ ਫਲਾਂ ਦਾ ਥਾਲ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Bhukh Hadtaal,
Ser Ku Dudh Saajhre*,
Trikale^ Falaan Da Thaal..
-Kawaldeep Singh Kanwal

~~~
*ਸਾਝਰੇ / Saajhre -> ਸਵੇਰੇ / Savere
^ਤ੍ਰਿਕਾਲੇ / Trikale -> ਸ਼ਾਮੀਂ / Shaamin

ਫ਼ੈਸਲਾ / Faisla

ਬਾਬੇ ਦਾ ਮੁਕੱਦਮਾ,
ਫ਼ੈਸਲਾ ਸੁਣਦਾ,
ਅਦਾਲਤ ਖੜ੍ਹਾ ਪੋਤਾ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Babe Da Mukaddma,
Faisla Sun-da,
Adalat Khadhaa Pota..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਕੀ ਇਹ ਹੀ ਹੈ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ?

-ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਹਿੰਦੂਸਤਾਨ ਸਮੁੱਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਅੱਜ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ,
ਹਾਲਾਤ ਸਭ ਠੀਕ ਨੇ,
ਤੇ ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ ਹੈ ਸਭੇ,
ਪਰ ਆ ਵੇਖੋ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ?
 
ਹਿਰਦੇ ਅਜੇ ਵੀ ਨੇ ਰੋਂਦੇ,
ਰੱਤ ਅਜੇ ਵੀ ਅੱਖਾਂ ‘ਚੋਂ ਵੱਗਦਾ,
ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਅਜੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹ ਵੀ ਵਾਪਿਸ ਨਾ ਜੁੜੇ,
ਕਾਹਦੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ?
 
ਸਾਡੇ ਘਰ ਲੁੱਟੇ,
ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਤੇ ਪੁੱਤ ਸਾੜ੍ਹੇ,
ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਭੈਣਾਂ ਬੇਪਤ ਹੋਈਆਂ,
ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਰਕਾਂ ਦਾ ਸਾਖਿਆਤ ਹੋਈ,
ਕੀ ਇਹ ਹੀ ਹੈ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ?
 
------------------------------------------------------------------------

Ki Eh Hi Hai Khushkhabri?

-Professor Kawaldeep Singh Kanwal

Hindustaan Samucha kehnda ajj khushkhabri,
Halaat sabh theek ne
Te sukh saand hai sabhe,
Par aa vekho kithe hai khushkhabri?
 
Hirde aje vi ne ronde,
Ratt ajje vi akhaan ‘chon vagda,
Sanu tan aje apne saah v vapis na jude,
Kahdi khushkhabri?
 
Sade ghar lutte,
Sade bajurag te putt sare,
Sadiyan mavan bhehnan bepat hoyiyan
Sadi jindagi narakan da sakheyat hoyi,
Ki eh hi hai khushkhabri?