ਸਭ ਗਿਣਤੀ ਮੇਟ ਉਭਾਰਾ / سبھ گنتی میٹ ابھارا

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

ایکا نور الٰہی سبھنیں، تس انتر نہ کو باہرا ... ہو
دوجے بھاؤ لاگ گوایا، ہر دم بھٹکنہارا ... ہو
تیا کنتے مندھ جِ آیا، وچھڑیا تڑھفنہارا ... ہو
چارے بید کتیباں کھپیا، لبھّ لبھّ بھیا خوارا ... ہو
پنجیں چور لٹن تن نوں، وسّ ڈاڈھیاں آن وکارا ... ہو
چھ مارگ چھیاں کڑھیارا، کوؤُ ورلا بوجھنہارا ... ہو
ستّ سمندے کوٹاں گہرا، ون شہہ نہ پار اتارا ... ہو
اٹھ سٹھاں ‘تے رولی آرج، من میلے نہ دھوونہارا ... ہو
نوں دوارے کپھکڑ لگا، آواگون نہیں نستارا ... ہو
دسواں گیان دوارا لدھا، سبھ گنتی میٹ ابھارا ... ہو

-0-0-0-0-

ਰੂਹਾਨੀਅਤ / روحانیت

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਰੂਹਾਨੀਅਤ,
ਸ਼ਬਦਜਾਲ ਦੀ ਜੁਗਾਲੀ ਨਹੀਂ
ਪਰਮ ਸਰਲਤਾ ਨੂੰ
ਪੂਰਨ ਸਵੈ-ਸਮਰਪਣ ਹੈ;
ਹੂ ਦਾ ਅਨਾਹਤ ਨਾਦ
ਮਣਾਂ ਦੇ ਵੇਦ-ਭਾਰ ਨੂੰ
ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਮ ਕਰ
ਵਿਸਮਾਦ ਦੇ ਅਨੰਦ ਨੂੰ
ਸਮੌਣ ਲਈ
ਇਕਦਮ ਨਕੋਰ
ਸਮੁੱਚਾ ਖਾਲ੍ਹੀ
ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,
ਅਨੰਤ ਖਲਾਅ ਦੀ
ਗਹਿਰਾਈ ਵਾਂਗ ...

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

روحانیت،
شبدجال دی جگالی نہیں
پرم سرلتا نوں
پورن سوے-سمرپن ہے؛
ہو دا اناہت ناد
مناں دے وید-بھار نوں
پلاں وچّ ہوم کر
وسماد دے انند نوں
سمون لئی
اک دم نکور
سمچا کھالھی
کر جاندا ہے،
اننت خلاء دی
گہرائی وانگ ...

ਇੱਕ ਹੂਕ ... ਹੂ / اک ہوک ... ہو

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ / - پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

روح نوں ٹمبدی روحوں نکلی، جتھے وسدا میرا سائیں ... ہو
سوہنے سجن پریت تساں دی، دم دم آن وسائی ... ہو

اگّ تپائی گھڑھ مٹی پانی، فوں ہوا خلاء ٹکائی ... ہو
روح رمی تے کھڑی ہے ہستی، روح تریاں ڈھیری ڈھائی ... ہو

تدھ وچھڑی انگ انگ کمبے، ہزراں دے رات لنگھائی ... ہو
تیری جھلک اندروں لشکی، وصلاں وچّ رشنائی ... ہو

جت کت ویکھاں پریتم وسے، ہؤں رہی پردہ پائی ... ہو
کھالھی بھانڈے وچّ میں میں کھڑکے، بھر بندگی میں مٹائی ... ہو

ملک دنی وی بن جے بھلاں، وچّ کیٹاں گنتی پائی ... ہو
یار دے در جے ہوواں جا گولی، پھر خاکوں پاک رہائی ... ہو

جت ویسے میرا سہُ نہ لدھے، ات ویساں مار وگاہی ... ہو
دین تماشے سبھ تج نچاں، وسے چتّ نام الٰہی ... ہو

میری ہوند نہیں تدھ باجھوں، تدھ رم ہوند مٹائی ... ہو
کنول بوند ملاں جا ساگر، ہوک ایہہ روح نے گائی ... ہو

ਜ਼ਿੰਦਾ ਜ਼ਮੀਰ / زندہ ضمیر

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਚਮਕੇ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਕੌਮ ਤਾਂ ਹੀ 
ਕੁਰਬਾਨੀ ਬਣੀ ਜੇ ਤਾਸੀਰ ਹੋਵੇ

ਰਾਹੇ ਅਮਨ ‘ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬੁਲੰਦ ਰੱਖੇ
ਫੜ੍ਹੀ ਹੱਥ ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰ ਹੋਵੇ

ਲਾ ਕੇ ਸਿਰ ਸਿਰੜ ਨੂੰ ਜੋ ਰੱਖੇ ਕਾਇਮ
ਉੱਚੀ ਸੋਚ ਮੁਕੰਮਲ ਪੀਰ ਹੋਵੇ

ਪਰਖੀ ਜਾਂਦੀ ਏ ਨਸਲ ਜੂਝਾਰੂਆਂ ਦੀ
ਬਣੀ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਸਿਰ ਭੀੜ ਹੋਵੇ

ਸਿਰ ਝੁਕਦਾ ਅੱਗੇ ਹਰ ਬੋਲ ਓਹਦੇ
ਕਹੀ ਜਿਦ੍ਹੀ ਪੱਥਰ ਲਕੀਰ ਹੋਵੇ

ਸਿਰ ਵੱਢਿਆਂ ਵੀ ਓਹੀਓ ਲੜ ਸਕਦਾ
ਸਿਰ ਪੂਰਾ ਜਿਹਦਾ ਸਰੀਰ ਹੋਵੇ

ਸਾਹ ਟੁੱਟਦਾ ਬਚਨ ਪਰ ਟੁੱਟੇ ਨਾਹੀਂ
ਜ਼ਿੰਦਾ ਓਹੀਓ ਬਸ ਜ਼ਮੀਰ ਹੋਵੇ

ਲਹੂ ਓਸੇ ਹੀ ਕੰਵਲ ਤਾਰੀਖ਼ ਬਣਦੀ
ਜਿਸ ਲਹੂ ਸਿਦਕ ਤਾਮੀਰ ਹੋਵੇ

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

چمکے وچّ اتہاس دے قوم تاں ہی 
قربانی بنی جے تاثیر ہووے

راہے امن ‘تے نشان بلند رکھے
پھڑھی ہتھ بھاویں شمشیر ہووے

لا کے سر سرڑ نوں جو رکھے قایم
اچی سوچ مکمل پیر ہووے

پرکھی جاندی اے نسل جوجھاروآں دی
بنی جدوں کدے سر بھیڑ ہووے

سر جھکدا اگے ہر بول اوہدے
کہی جدھی پتھر لکیر ہووے

سر وڈھیاں وی اوہیؤ لڑ سکدا
سر پورا جہدا سریر ہووے

ساہ ٹٹدا بچن پر ٹٹے ناہیں
زندہ اوہیؤ بس ضمیر ہووے

لہو اوسے ہی کنول تاریخ بندی
جس لہو صدق تعمیر ہووے

ਹਰਿ ਰੰਗ ਲਾਗਿ ਸਖੀ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

हियरा गोबिंद नाम पुकारे

- प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

ਗਾਵਹਿ ਮੰਗਲਿ ਗੀਤ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਘੁੰਮਣਘੇਰੀ / گھمنگھیری

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਰਫ਼ਤਾ ਰਫ਼ਤਾ ਕਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ
ਹਰ ਦਮ ਗ਼ਮ ਜਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ

ਧਸਿਆ ਹਾਂ ਦਲਦਲ ‘ਚ ਇੱਦਾਂ
ਉੱਠਦਾ ਉੱਠਦਾ ਗਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ

ਤ੍ਰਿਪ ਤ੍ਰਿਪ ਵਹੇ ਨੀਰ ਦਾ ਸੋਮਾ
ਘਟਾ ਕਾਲੀਆਂ ਘਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ

ਮੈਂ ਹੀ ਤਾਂ ਖੰਜਰ ਮੈਂ ਹੀ ਦਿੱਲ ਹਾਂ
ਪਲ ਪਲ ਮੈਂ ਹੀ ਚਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ

ਠੰਡਾ ਸੂਰਜ ਸਰਦ ਧੁੱਪ ਹੈ
ਤਪਸ਼ ਹੈ ਕੇਹੀ ਠਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ

ਘੁੰਮਣਘੇਰੀ ਗੁੱਝੀ ਹੈ ਗਹਿਰੀ
ਤਿਉਂ ਡੁੱਬਾਂ ਜਿਉਂ ਤਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ

ਪੰਕਿ ਕੰਵਲ ਬਣਨਾ ਹੈ ਔਖਾ
ਆਪੇ ਤੋਂ ਆਪ ਜੁ ਫਿਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

رفتہ رفتہ کر رہا ہاں
ہر دم غم جر رہا ہاں

دھسیا ہاں دلدل ‘چ اداں
اٹھدا اٹھدا گر رہا ہاں

ترپ ترپ وہے نیر دا سوما
گھٹا کالیاں گھر رہا ہاں

میں ہی تاں خنجر میں ہی دلّ ہاں
پل پل میں ہی چر رہا ہاں

ٹھنڈا سورج سرد دھپّ ہے
تپش ہے کیہی ٹھر رہا ہاں

گھمنگھیری گجھی ہے گہری
تؤں ڈباں جیوں تر رہا ہاں

پنکِ کنول بننا ہے اوکھا
آپے توں آپ جو پھر رہا ہاں

ਕੁਥਰੇ ਸੁਥਰ / کتھرے ستھر

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਟੁੱਟੇ ਕੱਚ ਦਾ ਸੁੱਟਣਾ ਚੰਗਾ ਹੱਥ ਵੱਢਦਾ ਹੱਥ ਜੋ ਲਾਵੇ
ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਝ ਟੁੱਟੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਸ ਸੁੱਟਣ ਜੋਗ ਰਹੰਦੇ

ਦਾਲ ਦੇ ਰੋੜੇ ਕੱਢੀਏ ਨਾ ਜੇ ਮੂੰਹ ਆਏ ਕਿਰਚ ਹੀ ਆਵੇ
ਮੇਲ ਬਰਾਬਰ ਹੋਵਣ ਤੇ ਫ਼ਲਦੇ ਨਾ ਬੇਮੇਲੇ ਕਦੇ ਸੋਹੰਦੇ

ਅੱਠੇਂ ਪਹਿਰ ਰਹੇ ਵਿੱਸ ਘੁੱਲਦਾ ਕਦੇ ਨਾ ਸਾਥ ਸੁਹਾਵੇ
ਰਹੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪਿਆਰ ਨਾ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਘਰ ਤਿੜ ਢਹੰਦੇ

ਜਾਂ ਫ਼ਲ ਦੇਵੇ ਜਾਂ ਛਾਂ ਦੇਵੇ ਠੰਡੀ ਮਾਣ ਓਹੀ ਰੁੱਖ ਪਾਵੇ
ਬਿਨ-ਛਾਵੇਂ ਬਿਨ-ਫ਼ਲ ਦਿਓਂ ਚੁੱਭਦੇ ਕੰਡੇ ਬਣ ਬਹੰਦੇ

ਪਲਾਂ ਦੀ ਗ਼ਲਤੀ ਰੁਲੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪੱਲੇ ਰਹਿਣ ਪਛਤਾਵੇ
ਨਾਂ ਦਾ ਜੋੜ ਇਤਫ਼ਾਕ ਨਾ ਹੋਵੇ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਖੂਹ ਡਿਗੰਦੇ

ਅੰਦਰ ਕੁਥਰੇ ਸੜਿਆਂਦ ਭਰੀ ਬਾਹਰ ਸੁਥਰ ਬਣੰਦੇ
ਕ਼ਿਰਦਾਰ ਦੇ ਪੂਰੇ ਨਾ ਕਦੇ ਜਾਣੋ ਕਰ ਹੋਰ ਹੋਰ ਕਹੰਦੇ

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

ٹٹے کچّ دا سٹنا چنگا ہتھ وڈھدا ہتھ جو لاوے
ایسے طرحاں کجھ ٹٹے رشتے بس سٹن جوگ رہندے

دال دے روڑے کڈھیئے نہ جے منہ آئے کرچ ہی آوے
میل برابر ہوون تے فلدے نہ بیمیلے کدے سوہندے

اٹھیں پہر رہے وسّ گھلدا کدے نہ ساتھ سہاوے
رہے وشواس پیار نہ جتھے اوہ گھر تڑ ڈھہندے

جاں فل دیوے جاں چھاں دیوے ٹھنڈی مان اوہی رکھ پاوے
بن-چھاویں بن-فل دیوں چبھدے کنڈے بن بہندے

پلاں دی غلطی رلے زندگی پلے رہن پچھتاوے
ناں دا جوڑ اتفاق نہ ہووے جان بجھّ کھوہ ڈگندے

اندر کتھرے سڑیاند بھری باہر ستھر بنندے
کردار دے پورے نہ کدے جانو کر ہور ہور کہندے

ਪੱਥਰ ਸੋਚ / پتھر سوچ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਰਾਹ ਰੁਲਦਾ ਕੋਈ ਪੱਥਰ ਚੱਕ ਕੇ
ਰੱਬ ਆਖ ਲੁੱਟ ਮਚਾਵੇਂ
ਪਰ ਪੱਥਰ ਜੇ ਪੱਥਰ ਆਖਾਂ
ਕਿਉਂ ਤੇਰੀ ਹੋਂਦ ਹਿੱਲ ਜਾਵੇ

ਇੱਕ ਸਿਰ ਰਗੜੇਂ ਇੱਕ ਪੈਰ ਲਿਤਾੜੇਂ
ਕਿਉਂ ਰਲਵੀਂ ਬਾਬ ਬਣਾਈ
ਸਿਰ ਹੇਠਾਂ ਚੱਕ ਪੈਰ ਤੁਰ ਪਏਂ
ਨਾ ਹੋਵੇ ਇੰਝ ਰੁਸਵਾਈ

ਜਿਤ ਇਹ ਘੜ੍ਹਿਆ ਜੇ ਉਹ ਸ਼ੂਦਰ
ਰੋੜਾ ਕਿਤ ਰੱਬ ਹੋਇਆ
ਜਿਉਂਦੇ ਲਈ ਨਾ ਜੁੜਦਾ ਪਾਣੀ
ਇਹਨੂੰ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਧੋਇਆ

ਰੋਜ਼ ਨਵੇਂ ਜਿਹੇ ਗੀਟੇ ਪੱਥਰ
ਜੜ ਲਾਕਟ ਮੁੰਦੀਆਂ ਵੇਚੇਂ
ਹਰ ਮਾਪ ਦਾ ਪਖੰਡ ਤੂੰ ਵੱਖਰਾ
ਲੈ ਲੈ ਘੜ੍ਹੇ ਨਿੱਤ ਮੇਚੇ

ਤੂੰ ਭਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਖੋਲ੍ਹ ਦੁਕਾਨਾਂ
ਜਗਤ ਨੂੰ ਠੱਗਦਾ ਜਾਵੇਂ
ਸੱਚ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਸੱਚ ਕੋਈ ਆਖੇ
ਡੰਗਣ ਦੀ ਕਲਾ ਵਰਤਾਵੇਂ

ਪਖੰਡ ਬਣਾ ਕੇ ਕੂੜ੍ਹ ਦਾ ਹਾਣੀ
ਤਰਕ ਦਾ ਗਲਾ ਦਬਾਵੇਂ
ਭਾਂਡਾ ਤੇਰਾ ਚੁਰਾਹੇ ਜਿ ਭੱਜੇ
ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਰੌਲਾ ਪਾਵੇਂ

ਤੇਰੀ ਸੋਚ ਹੈ ਰੇਤ ਦੀ ਢੇਰੀ
ਅੱਜ ਵਹਿਣਾ ਕੱਲ ਵਹਿਣਾ
ਗਿਆਨ ਹਨੇਰੀ ਐਸੀ ਚੱਲਣੀ
ਓਏ ਤੇਰਾ ਕੱਖ ਨਾ ਰਹਿਣਾ

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

راہ رلدا کوئی پتھر چکّ کے
ربّ آکھ لٹّ مچاویں
پر پتھر جے پتھر آکھاں
کیوں تیری ہوند ہلّ جاوے

اک سر رگڑیں اک پیر لتاڑیں
کیوں رلویں باب بنائی
سر ہیٹھاں چکّ پیر تر پئیں
نہ ہووے انجھ رسوائی

جت ایہہ گھڑھیا جے اوہ شودر
روڑا کت ربّ ہویا
جؤندے لئی نہ جڑدا پانی
ایہنوں دودھ نال دھویا

روز نویں جہے گیٹے پتھر
جڑ لاکٹ مندیاں ویچیں
ہر ماپ دا پکھنڈ توں وکھرا
لے لے گھڑھے نت میچے

توں بھرماں دیاں کھولھ دوکاناں
جگت نوں ٹھگدا جاویں
سچ نوں جیکر سچ کوئی آکھے
ڈنگن دی کلا ورتاویں

پکھنڈ بنا کے کوڑھ دا ہانی
ترک دا گلا دباویں
بھانڈا تیرا چراہے جِ بھجے
شردھا دا رولا پاویں

تیری سوچ ہے ریت دی ڈھیری
اج وہنا کلّ وہنا
گیان ہنیری ایسی چلنی
اوئے تیرا ککھّ نہ رہنا

ਅੱਗ / اگّ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਇੱਕ ਅੱਗ ਨਿਗਲਾਂ, ਇੱਕ ਅੱਗ ਉਗਲਾਂ, ਪਹਿਨਾ ਵਸਤਰ ਅੱਗ ਦੇ
ਹਰ ਅਹਿਸਾਸ, ਮੈਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇਰੇ, ਬਸ ਵਾਂਗ ਅੱਗ ਜਿਹੇ ਲੱਗ ਦੇ

ਇੱਕ ਅੱਗ ਢਿੱਡ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਲਦੀ, ਇੱਕ ਬਲਦੀ ਏ ਗਿੱਠ ਕੁ ਹੇਠਾਂ
ਦੋਹਾਂ ਅੱਗਾਂ ਦੀ, ਹੈ ਖੇਡ ਇਹ ਸਾਰੀ, ਵਿੱਚ ਭੁੱਜਣ ਜੀਵ ਇਸ ਜੱਗ ਦੇ

ਹਰ ਪਲ ਹਿਰਦੇ, ਬਲਦੀ ਜੋ ਭਾਂਬੜ, ਹੈ ਸਾਰੀ ਇਹੋ ਰਾਖ਼ ਦਾ ਸੋਮਾ
ਇਹਨੂੰ ਜੋ ਸਾੜੇ, ਓਹਨੂੰ ਵੀ ਸਾੜੇ, ਪਰ ਪਹਿਲੋਂ ਸਾੜੇ ਆਪਾ ਸਭ ਦੇ

ਅੱਗ ਅੰਨ੍ਹੀ ਸ਼ਰਧਾ ਇਓਂ ਮੱਚਦੀ, ਅਕਲ ਨੂੰ ਲਾਂਬੂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਲਾ ਕੇ
ਹੋਮ ਏਸ ਵਿੱਚ, ਕਰਨ ਉਹ ਪੁਸ਼ਤਾਂ, ਇਸ ਨੇੜ ਰਤਾ ਜੋ ਲੱਗ ਦੇ

ਇੱਕ ਅੱਗ ਮਜ਼ਹਬ ਪਹਿਨ ਕੇ ਫਿਰਦੀ, ਲਾ ਮੰਦਰ ਮਸੀਤੀਂ ਡੇਰੇ
ਬੰਦਾ ਬੰਦਿਓਂ ਧੁਰ ਫ਼ੂਕ ਮੁਕਾਵੇ, ਵੱਡੀ ਬਣ ਬਹੀਓਂ ਇਹ ਰੱਬ ਦੇ

ਦਮ ਦਮ ਮੱਘਦੀ ਅੱਗ ਪ੍ਰੀਤ ਅਵੱਲੀ, ਜਿਤ ਨਿੱਘ ਇਲਾਹੀ ਆਵੇ
ਰਵ੍ਹੇ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਹਰ ਅੱਗ ਤੋਂ ਉਹ ਜੋ, ਬਲੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਅੱਗ ਦੇ

ਅੱਗ ਤਾਂ ਮੁੱਢ ਤੋਂ, ਇਓਂ ਨਾਲ ਤੁਰੀ ਹੈ, ਤਕ ਅੰਤ ਨਾਲ ਇਹ ਜਾਵੇ
ਅੱਗ ਦਾ ਜਾਇਆ, ਕੰਵਲ ਹੈ ਤਨ ਇਹ, ਮਿਲਣਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਅੱਗ ਦੇ

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

اک اگّ نگلاں، اک اگّ اگلاں، پہنا وستر اگّ دے
ہر احساس، مینوں زندگی تیرے، بس وانگ اگّ جہے لگّ دے

اک اگّ ڈھڈّ دے اندر بلدی، اک بلدی اے گٹھّ کو ہیٹھاں
دوہاں اگاں دی، ہے کھیڈ ایہہ ساری، وچّ بھجن جیو اس جگّ دے

ہر پل ہردے، بلدی جو بھامبڑ، ہے ساری ایہو راخ دا سوما
ایہنوں جو ساڑے، اوہنوں وی ساڑے، پر پہلوں ساڑے آپا سبھ دے

اگّ انی شردھا اؤں مچدی، عقل نوں لامبو سرے توں لا کے
ہوم ایس وچّ، کرن اوہ پشتاں، اس نیڑ رتا جو لگّ دے

اک اگّ مذہب پہن کے پھردی، لا مندر مسیتیں ڈیرے
بندہ بندیوں دھر فوق مکاوے، وڈی بن بہیؤں ایہہ ربّ دے

دم دم مگھدی اگّ پریت اولی، جت نگھّ الٰہی آوے
روھے محفوض ہر اگّ توں اوہ جو، بلے وچّ اس اگّ دے

اگّ تاں مڈھ توں، اؤں نال تری ہے، تک انت نال ایہہ جاوے
اگّ دا جایا، کنول ہے تن ایہہ، ملنا وچّ اس اگّ دے

ਕੁਝ ਜਾਗਦੇ ਸਵਾਲ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਆਖ਼ਰ ਗਾਤਰਾ
ਖੰਡਾ ਤੇ ਝੰਡਾ ਹੀ
ਕਿਉਂ ਹਰ ਵਾਰ
ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਇਹਨਾਂ ਦੀ
ਨਫ਼ਰਤ ਰੱਤੀ
ਕਲਮ-ਨੋਕ ਦਾ ?

ਕਿਉਂ ਹਰ ਸਤਰ
ਹਰ ਸੁਫ਼ਨੇ
ਭਾਲਦੇ ਨੇ ਇਹ
ਪ੍ਰਤੀਕ
ਬਿਨਾ ਗਾਤਰੇ ਤੋਂ
ਖੰਡੇ ਤੋ
ਝੰਡੇ ਤੋ ?

ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਦੇ
ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸੁਫ਼ਨੇ
ਕੋਈ ਕਲਪਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ
ਬਿਨਾਂ ਤਿਲਕ
ਬਿਨਾਂ ਜੰਝੂ
ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ-ਵਹੀਣ
ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਬੰਸਰੀ ਤੇ ਧਨੁੱਖ ਵਾਲੇ
ਜਾਂ ਫ਼ੇਰ ਕਿਸੇ
ਬਿਨ-ਖਤਨੇ ਵਾਲੇ ਦੀ ?

ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੀ
ਕਿਉਂ ਹਰ ਵਾਰ
ਢਿੱਡ ਵਿੱਚ
ਸੂਲਾਂ ਵਾਂਗ ਵੱਜਦੇ
ਇਹਨਾਂ ਨਕਲੀ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਨੂੰ
ਸੁੱਤਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ?

ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈਨਿਨ ਜਾਂ ਮਾਰਕਸ
ਬਿਨਾਂ ਤਲਵਾਰਾਂ
ਜਾਂ ਬਿਨ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੇ ਦਿਸਦਾ 
ਤੇ ਮਾਓ ਕਦੇ ਵੀ
ਬਿਨਾਂ ਤੋਪਾਂ ਤੇ ਗੋਲਿਆਂ
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ
ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ?

"ਤਿਨਾਮਨ ਸਕੇਅਰ" ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ
ਤੇ ਹੋਰ ਅਜਿਹੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ
ਕਿਉਂ ਜੁਲਾਬ ਲਾ ਜਾਂਦੇ ਨੇ
ਹਰ ਵਾਰ
ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ  ?

ਅਸਲੀ ਕਾਮਰੇਡ ਤਾਂ
ਕਿਸੇ ਦੰਤੇਵਾੜਾ ਦੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ
ਪਲ ਪਲ
ਦੋ ਚਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ
ਹਕੂਮਤ ਦੀ
ਅਣਰੁੱਕ ਚਲਦੀ
ਗੋਲੀ ਨਾਲ;
ਤੇ ਇਹ ਨਕਲੀ ਕਾਮਰੇਡ
ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਕਿਉਂ
ਸਥਾਪਤੀ ਦੇ ਹਕ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤ
ਸੁਪਨ-ਦੋਸ਼ ਦਾ
ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਬੈਠੇ ਹਨ ?

ਕੜ੍ਹੀ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਅੰਬਰਸਰੇ ਦੀ ਕੜ੍ਹੀ ਵੇ ਖਾਧੀ ਜਾ ਬੋਲੀ ਪਟਿਆਲੇ ਸ਼ਹਿਰ
ਬਿਨ ਸੱਦੇ ਦਾਵਤ ਜੇ ਖਾਈਏ ਰਿਸੇ ਜਿਉਂ ਰਿੱਸਦਾ ਜ਼ਹਿਰ

ਦੱਸ ਬੁਲਾਵੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਜਾਈਏ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਸੁੱਖ ਪਾਈਏ ਜੀ
ਬਿਨ ਪੁੱਛੇ ਦੀ ਅਪਣੱਤ ਵਾਧੂ ਆਪਣੀ ਕਦਰ ਘਟਾਈਏ ਜੀ

Genesis of Life

- Prof. Kawaldeep Singh Kanwal

ਹਰਫ਼-ਏ-ਪਰਖ਼ / حرف-اے-پرخ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਰਗਾਂ ‘ਚ ਦੋੜਦਾ ਪਾਣੀ ਹੋ ਗਿਆ ਜੇਕਰ
ਵਹੇਗਾ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਫਿਰ ਲਹੂ ਕਿੱਦਾਂ

ਗਹਿਣੇ ਧਰੇ ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੀ ਗੈਰਤ ਜਾ ਜੋ 
ਜਾਬਰ ਨੂੰ ਸੱਚ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਉਹ ਕਹੂ ਕਿੱਦਾਂ

ਹੈ ਝੁਕਦਾ ਸਿਰ ਦਰ ਦਰ ‘ਤੇ ਜਾ ਜਿਹਦਾ
ਕਤਰਾ ਈਮਾਨ ਵੀ ਬਾਕੀ ਉਸ ਰਹੂ ਕਿੱਦਾਂ

ਨਾ ਖਾਧੇ ਖੰਜਰ ਪਿੱਠ ਜਿਹਨੇ ਸਕਿਆਂ ਦੇ
ਵਾਰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਸੀਨੇ ਆਖਰ ਸਹੂ ਕਿੱਦਾਂ

ਕੱਚੀ ਕੰਧ ਜਿਉਂ ਹਵਾ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ‘ਤੇ ਗਿਰਦੀ
ਕੱਚੀ ਸੋਚ ਵੀ ਹਰ ਪਰਖ਼ ਜਾ ਢਹੂ ਇੱਦਾਂ

ਨਾ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰ ਜੇ ਤਲੀ ‘ਤੇ ਟਿਕਾਉਣਾ
ਨਿਸ਼ਾਨੇ-ਈਮਾਨ ਸਦ-ਕਾਇਮ ਰਹੂ ਕਿੱਦਾਂ

ਕੰਬਦਾ ਰਿਹਾ ਮਿਲਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਹਰ ਪਲ 
ਦਰਦੇ-ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੰਵਲ ਫ਼ਿਰ ਸਹੂ ਕਿੱਦਾਂ

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

رگاں ‘چ دوڑدا پانی ہو گیا جیکر
وہیگا اکھاں وچّ آ پھر لہو کداں

گہنے دھرے خود اپنی غیرت جا جو
جابر نوں سچ منہ ‘تے اوہ کہو کداں

ہے جھکدا سر در در ‘تے جا جہدا
قطرہ ایمان وی باقی اس رہو کداں

نہ کھادھے خنجر پٹھّ جہنے سکیاں دے
وار دشمن دے سینے آخر سہو کداں

کچی کندھ جیوں ہوا دے زور ‘تے گردی
کچی سوچ وی ہر پرخ جا ڈھہو اداں

نہ سکھیا سر جے تلی ‘تے ٹکاؤنا
نشانے-ایماننے صد-قایم رہو کداں

کمبدا رہا ملنی موت توں ہر پل 
دردے-زندگی کنول پھر سہو کداں

ਖਰ੍ਹਵੇ ਬੋਲ / کھرھوے بول

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਲੁੱਟਣਹਾਰੇ ਅਸਮਤ ਦੇ ਸਜੇ ਨੇ ਰੱਬ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ
ਕਿਉਂ ਨਾ ਰੁਲਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਨਿੱਤ ਬ੍ਰਿੰਦਾਵਾਂ

ਕੋਈ ਸੰਤ ਕੋਈ ਬਾਪੂ ਕਦੇ ਕੋਈ ਦੇਵਤਾ ਲੁੱਟਦਾ
ਦੇਵਦਾਸੀਆਂ ਕਦ ਤਕ ਬਣਨ-ਗੀਆਂ ਅਬਲਾਵਾਂ

ਨਰਕ ਦੁਆਰੀ ਆਖ ਦੁਰਕਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇ
ਕਿਉਂ ਸੁਰਗ ਭੋਗਣਾ ਲੋਚਣ ਆਖ ਅਪ-ਸਰਾਵਾਂ

ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੱਟਣ ਕਦੇ ਸੰਗ ਗਰਭ ਜੰਗਲਾਂ ਧੱਕਣ
ਮਰਿਆਦਾ ਪੁਰਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਝ ਆਖ ਕੇ ਗਾਵਾਂ

ਲਿਫ਼ਾਫੇ ਵਾਂਗ ਬਦਲ ਕੇ ਹੰਢਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਜੋ ਹਜ਼ਾਰਾਂ
ਅਵਤਾਰੀ ਐਸੇ ਪੁਰਖ ਦੀਆਂ ਭੱਠ ਪੈਣ ਕਲਾਵਾਂ

ਨੰਗੇ ਬਦਨ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਨਾਚ ਘੜ੍ਹੇ ਨੱਚਦੇ 
ਅਜਿਹੇ ਘਰ ਤੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਅੱਗ ਜਾ ਲਾਵਾਂ

ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸਭਿਅਤਾ ਅਸਰ ਵੀ ਓਹੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ
ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਕੰਵਲ ਆਖਾਂ ਖਰ੍ਹਵੇ ਬੋਲ ਆ ਸੁਣਾਵਾਂ

~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

لٹنہارے عصمت دے سجے نے ربّ جہناں دے
کیوں نہ رلن اوہناں دے ویہڑے نت برنداواں

کوئی سنت کوئی باپو کدے کوئی دیوتا لٹدا
دیوداسیاں کد تک بنن-گیاں ابلاواں

نرک دواری آکھ درکاری جاندی ہے جے
کیوں سرگ بھوگنا لوچن آکھ اپ-سراواں

اگّ وچّ سٹن کدے سنگ گربھ جنگلاں دھکن
مریادا پرکھ اوہناں نوں کنجھ آکھ کے گاواں

لفافے وانگ بدل کے ہنڈھاؤندے رہے جو ہزاراں
اوتاری ایسے پرکھ دیاں بھٹھّ پین قلعواں

ننگے بدن نے جتھے بے شرمی ناچ گھڑھے نچدے 
اجیہے گھر تے ربّ نوں کیوں نہ اگّ جا لاواں

جہو جہی سبھیتا اثر وی اوہی رکھدی ہے
سچی گلّ کنول آکھاں کھرھوے بول آ سناواں

ਧਰਮੀ ਲੁੱਟ / دھرمی لٹّ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਧਰਮ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕਿਸੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਬਣਾਇਆ
ਕਾਲੇ ਕੱਛੇ ਕੁਝ ਚਿੱਟੇ ਚੋਲੇ ਸਭ ਵੱਢ ਲੋਕਾਈ ਖਾਈ ਜਾਂਦੇ

ਹੱਕ ਇਨਸਾਫ਼ ਦਾ ਲੈ ਕੇ ਨਾਂ ਚੱਲੇ ਖ਼ੂਬ ਇਲਜ਼ਾਮਤਰਾਸ਼ੀ
ਜਾਮੇ ਪਲੀਤ ਨੇ ਸਭਨੀਂ ਪਾਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਾਗ ਲੁਕਾਈ ਜਾਂਦੇ

ਅੰਕੜਿਆਂ ਉੱਤੇ ਅੰਕੜੇ ਲਿਖਦੇ ਲਾਲ ਰੱਤ ਦੀ ਲੈ ਸਿਆਹੀ
ਉਸ ਸੌ ਵੱਢੇ ਇਸ ਡੂਢ ਮਾਰੇ ਰਾਜਨੀਤ ਚਮਕਾਈ ਜਾਂਦੇ

ਨਿਆ ਤਰਾਜੂ ਅੰਧੁਲੇ ਚੁੱਕਿਆ ਮਾਇਆ ਵਾਲਾ ਪੱਲੜਾ ਭਾਰੀ
ਕਿਹਨੂੰ ਜਾ ਹੁਣ ਪੀੜ ਸੁਣਾਵਾਂ ਕੁੱਤੀ ਚੋਰ ਰਲ ਖਾਈ ਜਾਂਦੇ

ਬਾਰਾਂ ਪੁਜਾਰੀ ਛੱਤੀ ਇਸ਼ਟ ਬਹੱਤਰ ਅੱਗੇ ਗੋਲਕਾਂ ਧਰੀਆਂ
ਨਿੱਤ ਨਵੇਂ ਮਜ਼ਹਬਾਂ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਨਵੇਂ ਰੱਬ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੇ

ਸ਼ੋਸ਼ਿਆਂ ਦੂਣੇ ਛੱਡ ਕੇ ਸ਼ੋਸ਼ੇ ਨਿੱਤ ਨਵੀਂ ਕਲਾ ਵਰਤਾਵਣ
ਲੁੱਚੇ ਦਰ ਬਹਿ ਬਾਬੇ ਠੱਗੂ ਝੂਠ ਦੁਕਾਨ ਚਮਕਾਈ ਜਾਂਦੇ

ਸੱਤਾ ਧਰਮ ਸਿਆਸਤ ਮਰਿਆਦਾ ਲਗ ਰਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਬੋਲੀ
ਮੁਫ਼ਾਦਾਂ ਦੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਆਪਣਾ ਮੁੱਲ ਪਵਾਈ ਜਾਂਦੇ

~0~0~0~0~0~0~0~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

لٹّ کھوہ دھرم کسے دا کسے دھرم نوں لٹّ بنایا
کالے کچھے کجھ چٹے چولے سبھ وڈھّ لوکائی کھائی جاندے

حق انصاف دا لے کے ناں چلے خوب الزامتراشی
جامے پلیت نے سبھنیں پاسیں اپنے داغ لکائی جاندے

انکڑیاں اتے انکڑے لکھدے لال رتّ دی لے سیاہی
اس سو وڈھے اس ڈوڈھ مارے راجنیت چمکائی جاندے

نیا ترازو اندھلے چکیا مایہ والا پلڑا بھاری
کہنوں جا ہن پیڑ سناواں کتی چور رل کھائی جاندے

باراں پجاری چھتی اشٹ بہتر اگے گولکاں دھریاں
نت نویں مذہباں دے دفتر نویں ربّ بنائی جاندے

شوشیاں دونے چھڈّ کے شوشے نت نویں کلا ورتاون
لچے در بہہ بابے ٹھگو جھوٹھ دوکان چمکائی جاندے

ستا دھرم سیاست مریادا لگ رہی منکھی بولی
مفاداں دی منڈی وچّ سارے اپنا ملّ پوائی جاندے

सवालयाफ़्ता

- प्रोफेसर कवलदीप सिंघ कंवल

ये शहर बहुत थका सा लगता है
अफ़वाहों को ज़रा आराम तो दो

जो निगहेबान वही बेईमान हैं आँखे
कौन नहीं बिकता सही दाम तो दो

नंगे बदन यूँ खुले चौराहे घूमते हैं
बेलिबासों का आखिर हमाम तो हो

तलबगारे-फनाही मेरे दोस्तो ठहरो 
दुश्मनों को भी थोड़ा काम तो दो

मंज़रे-रुसवाई में देखना न कसर हो
है रह गई जो बाकी तमाम वो दो

क्या रिश्ता आखिर तुमने निभाया है
दोस्ती दुश्मनी कोई नाम तो दो

हाज़िर है सुकरात मिटने को फिर से
अपने हाथों से कंवल जाम तो दो

ਮੇਘ / میگھ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸਾਵਣ ਨੀਂ ਸੰਗਰਾਂਦ
ਰਿਮਝਿਮ ਵੱਸੇ ਮੇਘ
ਠੰਢ ਹੀਐ ਨੀਂ ਪਾਈ

~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

ساون نیں سنگراند
رمجھم وسے میگھ
ٹھنڈھ ہیئے نیں پائی

ਟੱਪੇ - ٹپے

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਗੀਤ ਪਿਆਰ ਵਾਲੇ ਗਾਇਆ ਕਰੋ
ਮਹਿਫ਼ਿਲਾਂ ਲਾਉਣ ਵਾਲਿਓ
ਕਦੇ ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ ਆਇਆ ਕਰੋ ...

ਗੀਤ ਰਲ ਮਿਲ ਗਾਈਏ ਜੀ
ਭਰੇ ਦਿਨ ਕੁੰਡੇ ਮਾਰਦੇ
ਅਸੀਂ ਕਿੰਝ ਲੰਘ ਆਈਏ ਜੀ ...

ਪਾਣੀ ਲੰਘਿਆ ਲੰਘਾਇਆ ਕਰੋ
ਦਿੱਲ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਨੇ ਆਂ 
ਬੱਸ ਆਣ ਖੜਕਾਇਆ ਕਰੋ ...

ਚਲੋ ਮੁੱਕੀਆਂ ਮੁਕਾਈਏ ਜੀ
ਭੁੱਲ ਭੱਲ ਪਿੱਛਲੀਆਂ ਨੂੰ
ਆਓ ਗੱਲ ਲੱਗ ਜਾਈਏ ਜੀ ...

~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

گیت پیار والے گایا کرو
مہفلاں لاؤن والیو
کدے ساڈے ویہڑے آیا کرو ...

گیت رل مل گائیے جی
بھرے دن کنڈے ماردے
اسیں کنجھ لنگھ آئیے جی ...

پانی لنگھیا لنگھایا کرو
اسیں دلّ کھلھا رکھنے آں 
بسّ آن کھڑکایا کرو ...

چلو مکیاں مکائیے جی
بھلّ بھلّ پچھلیاں نوں
آؤ گلّ لگّ جائیے جی ...

- کنول

ਧਰਮ, ਅਧਰਮ, ਮਾਣਸ ਖਾਣੇ ?

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਰੋਕਾਰ ਨਹੀਂ ਪਰ ਲੋੜਵੰਦ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ, ਫ਼ੇਰ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਨਾਗਰਿਕ ਧਾਰਮਿਕ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਅਧਾਰਮਿਕ !

ਸੁਨਾਮੀ ਕਾਰਨ ਡੁੱਬ ਗਏ, ਭੂਚਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁਚਲੇ ਗਏ, ਇਮਾਰਤ ਢਹਿਣ ਨਾਲ ਦੱਬ ਗਏ ਜਾਂ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੜ੍ਹ ਗਏ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਬਚਾਓ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੁਦਰਤੀ ਆਪਦਾ ਸਮੇਂ ਧਰਮ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਫੱਸ ਮਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਵੇਂ ਨਿਖੇੜ ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਇਹ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਅਧਾਰਮਿਕਤਾ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਦਾ ਮਸਲਾ ਨਹੀਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਦਾ ਮਸਲਾ ਹੈ, ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦਾ ਮਸਲਾ ਹੈ |

ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਗਿਰ ਜਾਣਾ "ਮਾਣਸ ਖਾਣਿਆਂ" ਦਾ ਹੀ ਕਰਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ !

ਤੀਰਥਿ ਮਜਨ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਤੀਰਥਿ ਮਜਨ ਨ ਮਲ ਗਈ
ਭੀਤਰ ਜੁ ਰਹੀ ਅਘਾਇ ||
ਭ੍ਰਮਤਿ ਭ੍ਰਮਤਿ ਬਉਰੇ ਭਏ
ਇਵਿ ਦੁਇ ਲੋਕ ਗਵਾਇ ||

Democracy, Law and Justice

- Prof. Kawaldeep Singh Kanwal

A democracy, supposed to be run by rule of law, so even the heinous of the criminals have right to be prosecuted by due procedures of law and have every right of appeal, as equally necessary as punishing an actual guilty, which is never seen as a weakness but the strength of a society, a civilization.

People who are giving the services of a council to even (prejudiced to be) guilty before trial in a manner help in ensuring fair trial, actually act as facilitators of true justice.

ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸ਼ਹੀਦ ਲਫ਼ਜ਼ ਫ਼ਾਰਸੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅੱਖਰੀ ਮਤਲਬ ਹੈ ਗਵਾਹ, ਤੇ ਫ਼ਲਸੂਈ ਮਤਲਬ ਹੈ ਸੱਚ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨਾਲ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ...

ਬੇਸ਼ੱਕ ਅੱਜ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਣਦੇ ਨੇ ਕਿ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕੌਮ ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਲਤਾਨ ਹੋ ਨਕਾਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਤਬਾਹ ਹੋ ਚੁਕੀ ਹੈ, ਪਰ ਫ਼ੇਰ ਵੀ ਗਾਹੇ-ਬਗਾਹੇ ਆਪਣੇ ਇਸ ਸੱਚ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋਣ ਦਾ ਰਾਹ ਭਾਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਭੁੱਲ ਭੁਲੇਖੇ ਇਹ ਸੱਚ ਆਖ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਘਰ ਤੱਕ ਨੱਪਣ ਜਾਂਦੇ ਨੇ; ਪਰ ਇੱਕ ਸ਼ਖ਼ਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਰੱਜ ਕੇ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਕੀਤੀ, ਉਸੇ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੂਜੇ ਮੁਲਕ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਗਵਾ ਕੇ ਅੰਤ ਉਸੇ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਹੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੇ ਇਸ ਸੱਚ ਲਈ ਗਵਾਹੀ ਦਿੱਤੀ, ਫ਼ੇਰ ਇਸ ਮਹਾਨ ਕੁਰਬਾਨੀ ਬਦਲੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਉਹ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖ਼ਸ਼ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਕੌਮ ਦਾ ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦ ??

ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ - ਸ਼੍ਰੀ ਜਾਗਰੁਕਤਾ ਵਾਚ

-     ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸ਼੍ਰੀ ਜਾਗਰੁਕਤਾ ਵਾਚ |

ਤੱਤ ਬਿਚਾਰ ਕਥ੍ਯਤੇ |

“ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ! ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ ਮੁਰਦਾਬਾਦ ! ਕਰਮਕਾਂਡ ਮੁਰਦਾਬਾਦ !”

“ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਕਿਹਾ ! ਪਰ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਹੈ ?”

“ਕਰਮਕਾਂਡ ਤੇ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ ਦਾ ਖ਼ਾਤਮਾ !!”

“ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ! ਪਰ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਊਗੀ ?”

“ਕਿਵੇਂ, ਡੇਰਾਵਾਦ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਡੇਰਾਵਾਦ !!”

“ਵਾਹ ! ਫ਼ੇਰ ?”

“ਅਨ-ਗ੍ਰੰਥ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਅਨ-ਗ੍ਰੰਥ !!”

“ਸਤਿਬਚਨ !”

“ਰਾਗਮਾਲਾ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਰਾਗਮਾਲਾ !!”

“ਜੀ !”

“ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਆਦਾ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਸਿਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਆਦਾ !!”

“ਕੀ?”

“ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ, ਪੰਥ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ !!”

ਹੈਂਅ ?”

“ਜਨਮ, ਅਨੰਦ, ਮ੍ਰਿਤਕ ਸੰਸਕਾਰ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਸਭ ਸੰਸਕਾਰ !!”

“ਓਏ ?”

“ਕਕਾਰ, ਪਾਹੁਲ, ਕੇਸ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਸਾਰੇ ਮੇਟੋ !!”

“ਕੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋ ?”

“ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ !! ”

“ਮੱਤ ਮਾਰੀ ਗਈ ਤੁਹਾਡੀ ?”

“ਭਗਤ ਬਾਣੀ,ਭੱਟ ਬਾਣੀ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ !!”

“ਬੰਦ ਕਰੋ ਓਏ !”

“ਗੁਰੂ, ਗੁਰਮਤਿ, ਕਰਮਕਾਂਡ ! ਮੇਟੋ, ਮੇਟੋ, ਬੰਦ ਕਰੋ ਗੁਰੂ ਪੁਕਾਰ !!”

“ਬੱਸ $$$$$$, ਬੰਦ ਕਰੋ ਇਹ ਰੌਲਾ ਤੇ ਚੱਕੋ ਆਪਣਾ ਝੋਲਾ; ਭੱਠ ਪਵੇ ਉਹ ਜਾਗਰੁਕਤਾ ਜੋ ਗੁਰੂ ਤੁੜਾਵੇ !! ”

Dharma & Truth

- Prof. Kawaldeep Singh Kanwal

The whole existence is the embodiment of TRUTH, but its the human ego which encover the truthfulness with the worst of filth and give the misconception of its nonexistence; here comes the job for DHARMA to do the selfless task of scavenging to wipe the filth off and re-establish the manifestation of TRUTH ..

ਸਾਡਾ ਹੱਕ (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ) / ساڈا حق – منی کہانی

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

"ਸਾਡਾ ਹੱਕ !"

"ਓਏ ਕਿਹੜਾ ਹੱਕ ?"

"ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦਾ ਜਮਹੂਰੀ ਹੱਕ !"

"ਉਏ ਕਿਹੜੇ ਹੱਕ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੈਂ ਭੜੂਆ ? ਇਹ ਹੱਕ ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਵਿੱਚ ਈ ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਖੋਹ ਲਿਆ ਸੀ; ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ ਜਾਂ ਪੰਜਾਹਵਿਆਂ ਤੋਂ ਛਿਹਾਠ ਤੇ ਸੱਤਰਵਿਆਂ ਤੋਂ ਨੱਬੇ ਦੇ ਦੌਰ ਭੁੱਲ ਗਿਆ; ਤੇਰੇ ਮੂੰਹ ਖੋਲਣ 'ਤੇ ਵੀ ਸੈਂਸਰ ਲੱਗਾ ਹੈ, ਰੱਖ ਜ਼ੁਬਾਨ ਬੰਦ, ਜੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਜੋਗਾ ਰਹਿਣਾ ਈ !"

.................. ਚੁੱਪ ..................

~~~~~~~~~ 

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

"ساڈا حق !"

"اوئے کہڑا حق ؟"

"اپنی گلّ کہن دا جمہوری حق !"

"اوئے کہڑے حق دی گلّ کردیں بھڑوآ ؟ ایہہ حق سنّ سنتالی وچّ ای تیرے توں کھوہ لیا سی؛ یادداشت کمزور ہے جاں پنجاہویاں توں چھہاٹھ تے سترویاں توں نبے دے دور بھلّ گیا؛ تیرے منہ کھولن 'تے وی سینسر لگا ہے، رکھ زبان بند، جے ساہ لین جوگا رہنا ای !"

.................. چپّ ..................

Logic and Truth

Any established logic is always prone to nullification by an improved logic in future, but its the Truth whose sovereignty remains unquestionable always.

Prof. Kawaldeep Singh Kanwal

ਗੱਡੀ ਸਰਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ / گڈی سرکاری اتے لال بتی

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ 

ਗੱਡੀ ਸਰਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ, ਜੱਥੇਦਾਰੀ ਲੁਤਫ਼ ਉਠਾਈਏ ਜੀ |
ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ, ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਹੱਥ ਵਰ੍ਹਾਈਏ ਜੀ |
 
ਫ਼ੋਟੋਸ਼ਾਪ ਵਿੱਚ ਸੜ੍ਹਕ ਬਣਦੀ, ਅਸੀਂ ਕਾਗਜ਼ੀ ਪੁੱਲ ਬਣਾਈਏ ਜੀ |
ਆਟਾ ਦਾਲ ਤੇ ਲੈਪਟੋਪ ਵੰਡਣੇ, ਖ਼ੂਬ ਸਬਜ਼ਬਾਗ ਵਿਖਾਈਏ ਜੀ |
 
ਅਸੀਂ ਲੁੱਟੇ-ਪੁੱਟੇ ਹੈ ਖਜ਼ਾਨਾ ਖਾਲ੍ਹੀ, ਬਿਨ ਪੁੱਛਿਆਂ ਆਖ ਸੁਣਾਈਏ ਜੀ |
ਖਜ਼ਾਨਾ ਭਰੂ ਤਾਂਇਓਂ ਤਾਂ ਲੁੱਟਣਾ, ਸਾਹ ਉੱਤੇ ਟੈਕਸ ਲਗਾਈਏ ਜੀ |
 
ਦਰ ਦਰ ਨਾ ਹੁਣ ਪਉ ਰੁਲਣਾ, ਸਿੱਧੀ ਆਪਣੀ ਭੇਟ ਧਰਾਈਏ ਜੀ |
ਹੋਟਲ, ਚੈਨਲ ਜਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਰਖਾਈਏ ਜੀ |
 
ਗੋਗੜ ਸਾਡੀ ਕੋਈ ਵਧੀ ਨਾ ਐਵੇਂ, ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਲੁੱਟ ਮਚਾਈਏ ਜੀ |
ਪੀ ਪਟ੍ਰੋਲ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦਾ ਚੱਲੀਏ, ਨਾ ਐਵੇਂ ਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਹਾਈਏ ਜੀ |
 
ਪੁੱਤ ਪੋਤਰੇ ਸਕੂਲੋਂ ਫ਼ੇਲ ਹੋਂਦੇ, ਲਾ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਪਾਸ ਕਰਾਈਏ ਜੀ |
ਅਸੀਂ ਨੇਤਾ ਪੁੱਤ ਬਣੂੰਗਾ ਮੰਤਰੀ, ਗੁਰ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਸਿਖਾਈਏ ਜੀ |

~~~~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول 

گڈی سرکاری اتے لال بتی، جتھیداری لطفَ اٹھائیے جی
راج نہیں اسیں تاں سیوا کرنی، ہتھ جوڑ کے ہتھ ورھائیے جی
 
فوٹوشاپ وچّ سڑھک بندی، اسیں کاغذی پلّ بنائیے جی
آٹا دال تے لیپٹوپ ونڈنے، خوب سبزباگ وکھائیے جی
 
اسیں لٹے-پٹے ہے خزانہ کھالھی، بن پچھیاں آکھ سنائیئے جی
خزانہ بھرو تانئیوں تاں لٹنا، ساہ اتے ٹیکس لگائیے جی
 
در در نہ ہن پؤ رلنا، سدھی اپنی بھیٹ دھرائیے جی
ہوٹل، چینل جاں یونیورسٹی، وچّ اپنا حصہ رکھائیے جی
 
گوگڑ ساڈی کوئی ودھی نہ ایویں، اٹھے پہر لٹّ مچائیے جی
پی پٹرول کمیٹیاں دا چلیئے، نہ ایویں ای پردھان کہائیے جی
 
پتّ پوترے سکولوں فیل ہوندے، لا سفارشاں پاس کرائیے جی
اسیں نیتا پتّ بنونگا منتری، گر پہلے دن سکھائیئے جی

ਮਰਿਆਦਾ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ / مریادا اتے پرمپرا

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਮਰਿਆਦਾ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਪਲੜੇ ਵਿੱਚ ਤੋਲਣਾ ਸਰਾਸਰ ਬੇਇਮਾਨੀ ਤੇ ਉਸਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਬੇਵਕੂਫ਼ੀ ਹੈ; ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਅਧਾਰ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਪਰੰਪਰਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੌਤਾਂ ਦੀ ਜਰਜਰ ਟੇਕ 'ਤੇ ਟਿਕੀ ਹੈ; ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਕਸੌਟੀ 'ਤੇ ਹੀ ਪਰਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ |
ਜੇ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਾਦੇ ਜਿਹੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਉਧਾਰਣ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਈਏ ਤਾਂ:
ਤਨ ਕੱਜਣਾ ਮਰਿਆਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਦਿਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਂ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਨ ਕੱਜਣ (ਜਾਂ ਨਾ ਕੱਜਣ) ਦੇ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰੰਪਰਾ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ !
ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਲਈ ਸੁਚੱਜੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣਾ, ਵਰਤਾਉਣਾ ਤੇ ਖਾਣਾ ਮਰਿਆਦਾ ਹੈ, ਜਦ ਕਿ ਮੌਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖਾਣ ਜਾਂ ਨਾ-ਖਾਣ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾ ਕਰਨਾ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ !
ਧਰਤੀ ਆਪਣੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਚਾਲ ਵਿੱਚ ਮਰਿਆਦਾਬੱਧ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਸ ਮਰਿਆਦਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਖਾਸ ਮੰਨ ਲਈਏ ਤਾਂ ਉਹ ਪਰੰਪਰਾ ਹੋਵੇਗੀ !
ਸਰੀਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੋਣਾ ਤੇ ਵੇਲੇ ਸਿਰ(?) ਜਾਗਣਾ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਯਮ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਮਰਿਆਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਇਸ ਸਰੀਰਕ ਘੜੀ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਥਕਾਵਟ ਤੇ ਨੀਂਦ ਰੂਪੀ ਸਿਗਨਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਮਨੌਤਾਂ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੇ ਆਧਾਰਹੀਣ ਭਰਮ ਨੂੰ ਸਿਰ ਮੜ੍ਹ ਦੇਣਾ ਇੱਕ ਖੋਖਲੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ !
ਸੋ ਜਿੰਨਾ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਮਰਿਆਦਾਬੱਧ ਹੋਵੇਗੀ ਉੰਨਾ ਹੀ ਪ੍ਰਪੱਕ ਉਸਦਾ ਮੂਲ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਦਰਪੇਸ਼ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਚਜੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਦੇਣ ਦੇ ਸਮਰਥ ਹੋਵੇਗਾ; ਜਦਕਿ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦਾ ਘੇਰਾ ਜਿੰਨਾ ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਵੱਧਦਾ ਜਾਵੇਗਾ ਉੰਨਾ ਹੀ ਉਸਦਾ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਨਾਲੋਂ ਸੰਬੰਧ ਟੁੱਟਦਾ ਜਾਵੇਗਾ !

~~~~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

مریادا اتے پرمپرا نوں اکو پلڑے وچّ تولنا سراسر بے ایمانی تے استوں وی ودھ بے وقوفی ہے؛ مریادا دا ادھار سدھانت ہے، جدکہ پرمپرا صرف تے صرف منوتاں دی جرجر ٹیک 'تے ٹکی ہے؛ کسے وچاردھارا نوں اسدی مریادا دی کسوٹی 'تے ہی پرکھیا جا سکدا ہے |
جے زندگی دے سادے جہے کارجاں نوں ہی ادھارن دے طور 'تے لئیے تاں:
تن کجنا مریادا ہے، پر دن وشیش جاں جگہ وشیش 'تے وشیش طریقے نال تن کجن (جاں نہ کجن) دے بھلیکھیاں نوں پرمپرا کہہ سکدے ہاں !
ڈھڈّ بھرن لئی سچجے طریقے نال کھانا پکاؤنا، ورتاؤنا تے کھانا مریادا ہے، جد کہ موقعے وشیش انوسار وشیش کھان جاں نہ-کھان دا نشچا کرنا پرمپرا ہے !
دھرتی اپنی نشچت چال وچّ مریادابدھّ ہے، پر جیکر اس مریادا دے ادھین آؤندے دن تے رات دے کسے اک حصے نوں خاص منّ لئیے تاں اوہ پرمپرا ہوویگی !
سریر لئی ضروری ماترا وچّ سونا تے ویلے سر(؟) جاگنا اک قدرتی نیم وچّ بنی مریادا ہے، تے اس سریرک گھڑی نوں سچارو رکھن لئی قدرت نے تھکاوٹ تے نیند روپی سگنل پردان کیتے ہن، پر کجھ منوتاں نوں ادھار بنا کے سمیں وشیش دے آدھارہین بھرم نوں سر مڑھ دینا اک کھوکھلی پرمپرا ہے !
سو جنا کوئی وچاردھارا مریادابدھّ ہوویگی انا ہی پرپکّ اسدا مول ہووےگا، جو اسنوں زندگی دیاں درپیش سمسیاواں وچّ سچجی رہنمائی دین دے سمرتھ ہووےگا؛ جدکہ پرمپراواں دا گھیرا جنا کسے وچاردھارا دے دوآلے ودھدا جاویگا انا ہی اسدا واستوکتا نالوں سنبندھ ٹٹدا جاویگا !

खौफ़नाक पाकीज़गी

- प्रोफेसर कवलदीप सिंघ कंवल

न गुज़रा करो यूँ आईने कभी सामने से मेरे
कि अपना अक्स भी अब खौफ़नाक लगता है

हाथ तस्बी एक खंजर दूसरे दबा कर है रखा
धोखे के धाग से बुना देखने जो पाक़ लगता है

ਮੇਰੇ ਘੁੰਮਣਘੇਰੇ / میرے گھمنگھیرے

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਜੋ ਹੁੰਮਸ ਹਨੇਰੇ ਨੇ
ਕੋਣ ਮੇਟੇ ਇਹ ਤਾਂ ਮੁੱਢੋਂ ਈ ਮੇਰੇ ਨੇ

ਹਉਂ ਬਾਲਣ ਮੱਘਦੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮੇਰੀ
ਤੁੱਛ ਜਾਣਾ ਜੋ ਰੱਬ ਵੱਸਦੇ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਨੇ

ਕੁੜ੍ਹਦਾ ਨਕਾਰਦਾ ਰਿਹਾ ਤਾ-ਉਮਰ
ਭੁੱਲ ਬੈਠਾ ਇਹ ਪਰਛਾਵੇਂ ਮੇਰੇ ਨੇ 

ਆਪੇ ਨੂੰ ਲਾ ਧਾਰ ਆਪਾ ਵੱਢਦਾ ਰਿਹਾ 
ਮੇਰੇ ਹੀ ਹਿੱਸੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਖਿਲੇਰੇ ਨੇ

ਸੌੜੀ ਸੋਚ ਵਿੱਚ ਦਿਸਹੱਦੇ ਸੁੰਗੜੀ
ਆਪਣੇ ਹੀ ਡਰ ਮਨੋਤਲ ਉਕੇਰੇ ਨੇ

ਉਦਕਰਖ ਆਕਰਖ ਰਜ਼ਾ ਤੇਰੀ
ਫਿਰਦੇ ਮੁਨਕਰ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਢ਼ੇਰੇ ਨੇ

ਖਾਲਕ ਖਲਕ ਕੀਕੁਰ ਪਾਰ ਜਾਣਾ
ਮੈਨੂੰ ਲੈ ਬੈਠੇ ਮੇਰੇ ਘੁੰਮਣਘੇਰੇ ਨੇ

 
~~~~~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

میرے اندر جو ہمس ہنیرے نے
کون میٹے ایہہ تاں مڈھوں ای میرے نے

ہؤں بالن مگھدی ترشنا میری
تچھّ جانا جو ربّ وسدے چپھیرے نے

کڑھدا نکاردا رہا تا-عمر
بھلّ بیٹھا ایہہ پرچھاویں میرے نے 

آپے نوں لا دھار آپا وڈھدا رہا 
میرے ہی حصے ہر پاسے کھلیرے نے

سوڑی سوچ وچّ دسحدے سنگڑی
اپنے ہی ڈر منوتل اکیرے نے

ادکرکھ آکرکھ رضا تیری
پھردے منکر مٹی دے ڈھیرے نے

خالق خلق کیکر پار جانا
مینوں لے بیٹھے میرے گھمنگھیرے نے

ਮਲਕੜੀ ਜਿਹੀ ਨਜ਼ਮ / ملکڑی جہی نظم

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਫੁੱਲ ਲੱਗੇ ਕਿੱਕਰਾਂ ਨੂੰ
ਮਾਣ ਸੱਚੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ
ਰੂਹਾਂ ਦੇ ਜੋ ਹੋਣ ਹਾਣ
ਮਤਾ ਕਿਤੇ ਦੂਰ ਜਾਣ
ਲਾਈਲੱਗ ਬਣ ਯਾਰਾ
ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਭਵਾਈਦਾ ਨਹੀਂ ..

ਮਖਮਲੀ ਹਾਸਾ ਸੱਜਣ
ਅੱਖੀਆਂ 'ਚ ਆਣ ਫੱਬਣ
ਹੰਝੂ ਹਾਸੇ ਇੱਕੇ ਰੰਗੇ
ਸਦ ਭਿੱਜੇ ਨੀਰ ਗੰਗੇ
ਪ੍ਰੀਤ ਪੱਲਾ ਛੱਡ ਕਦੇ
ਦੂਜੇ ਭਾਇ ਆਈਦਾ ਨਹੀਂ ..

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੁਪਹਿਰ ਹੋਵੇ
ਲਿਸ਼ਕਦਾ ਕਹਿਰ ਹੋਵੇ
ਠੰਡੀ ਛਾਂਵਾਂ ਦੇਣ ਜਿਹੜੇ
ਭੁੱਲ ਨਾ ਵਿਸਾਰੋ ਵਿਹੜੇ
ਕ੍ਰਿਤਘਣ ਬਣ ਕੰਵਲ
ਪਿੱਠ ਦੇ ਕੇ ਜਾਈਦਾ ਨਹੀਂ ..

~~~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

پھلّ لگے ککراں نوں
مان سچے متراں نوں
روحاں دے جو ہون ہان
متا کتے دور جان
لائیلگّ بن یارا
منہ نوں بھوائیدا نہیں ..

مخملی ہاسہ سجن
اکھیاں 'چ آن پھبن
ہنجھو ہاسے اکے رنگے
صد بھجے نیر گنگے
پریت پلہ چھڈّ کدے
دوجے بھائِ آئیدا نہیں ..

زندگی دوپہر ہووے
لشکدا قہر ہووے
ٹھنڈی چھاواں دین جہڑے
بھلّ نہ وسارو ویہڑے
کرتگھن بن کنول
پٹھّ دے کے جائیدا نہیں ..

Partial Neutrality

When you choose to remain neutral when asked for a selection between dark and light, you are actually siding with dark !

Prof. Kawaldeep Singh Kanwal

ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ / جمہوریات بلند ہے

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ 

ਸਭ ਬੋਲਣੇ ਦੇ ਹੱਕ ਖੋਹੇ, ਮੂੰਹ ਕਰਨਾ ਹਰ ਬੰਦ ਹੈ |
ਬਸ ਘੁੱਟ ਰੱਖ ਸਾਹਾਂ ਨੂੰ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ |

ਲਾਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਡਾਹ ਕੁਰਸੀਆਂ, ਚੋਇਆ ਜੋ ਖੂਨ ਪਾਵਿਆਂ,
ਲਹੂ ਲਿੱਬੜੇ ਨੇ ਬੋਲਦੇ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ |

ਰਾਖਿਆਂ ਦੀ ਮੌਜ-ਭੇਟ ਨੇ, ਮਲੂਕ ਕੂੰਜਾਂ ਰੱਜ ਨੋਚੀਆਂ,
ਹੁਣ ਚੀਥੜੇ ਪੁਕਾਰਦੇ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ |

ਹੰਝੂਆਂ ਗੜੁੱਚ ਅੱਖੀਆਂ, ਤਾਂਘ ਰਹੀਆਂ ਘਰ ਵਾਪਸੀ,
ਅਣਪਛਾਤ ਲੋਥ ਕੂਕੇ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ |

ਵਤਨ ਪ੍ਰਸਤੀ ਢਾਲ ਆ, ਬਣੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਘਾਣ ਦੀ,
ਕੁਸਕਿਆ ਗੱਦਾਰ ਬਣੇ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ |

ਹੁਣ ਫਾਂਸੀਆਂ ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ, ਹਾਸਿਲ ਨੇ ਹਰ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ,
ਦੜ੍ਹ ਵੱਟ ਜ਼ਮਾਨਾ ਕੱਟ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ |

ਨਪੁੰਸਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ੍ਹ ਸਭ, ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਹੈ ਜੀਣਾ ਧਾਰਿਆ,
ਜਾ ਇਜ਼ਤਾਂ ਪਰੋਸ ਰੱਖ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬੁਲੰਦ ਹੈ |

~~~~~~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول 

سبھ بولنے دے حق کھوہے، منہ کرنا ہر بند ہے
بس گھٹّ رکھ ساہاں نوں، جمہوریات بلند ہے 

لاشاں ‘تے ڈاہ کرسیاں، چویا جو خون پاویاں،
لہو لبڑے نے بولدے، جمہوریات بلند ہے

راکھیاں دی موج-بھیٹ نے، ملوک کونجاں رجّ نوچیاں،
ہن چیتھڑے پکاردے، جمہوریات بلند ہے

ہنجھوآں گڑچّ اکھیاں، تانگھ رہیاں گھر واپسی،
انپچھات لوتھ کوکے، جمہوریات بلند ہے

وطن پرستی ڈھال آ، بنے منکھتا دے گھان دی،
کسکیا غدار بنے، جمہوریات بلند ہے

ہن پھانسیاں تے گولیاں، حاصل نے ہر آواز دے،
دڑھ وٹّ زمانہ کٹّ، جمہوریات بلند ہے 

نپنسکاں دی بھیڑھ سبھ، سر جھکا ہے جینا دھاریا،
جا ازتاں پروس رکھ، جمہوریات بلند ہے

एक लफ्ज़

- प्रोफेसर कवलदीप सिंघ कंवल

किताबों के ढेर से यूँ किरदार नहीं निकलते
ज़िंदगी का सार पाने को एक लफ्ज़ ही काफी है

क्या कहूँ

- प्रोफेसर कवलदीप सिंघ कंवल

क्या कहूँ
कि अधूरा है
हर लफ्ज़ मेरा
फिर बयाँ
कर सकता कैसे
उसको कभी भी
है जो
पूरा
अनंत
हमेशा

ਪਿਛਾਹਾ ਕੂ ਤ੍ਰਾਘਿ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਲਹਿੰਦੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਤੋਂ
ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਕੰਡ
ਸਫ਼ਰ ਅਰੰਭਿਆ
ਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ
ਪਿਛਾਹਾ ਕੂ ਤ੍ਰਾਘਿ

ਇੱਕ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

... ਤੇ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ
ਕਿ ਸਵਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ
ਕੋਈ ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਦਾ;
ਇੱਕ ਅੰਗ ਹੀ ਹੈ ਸਿਰਫ਼,
ਜਦਕਿ ਮਸਲਾ ਹੀ ਹੈ ਸਾਰਾ
ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਦਾ;

ਤੇ ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਹੋਂਦ ਤਾਂ
ਆਰੰਭ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ,
ਪਹਿਲੇ ਅੱਖਰ ਤੋਂ ਹੀ;
ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੀ
ਹੁੰਦੀ ਹੈ ੧ (ਇੱਕ) ਨਾਲ
ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਨਫਰੀ ਲਿੱਖ ਕੇ,
ਕਿ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਾ ਰਹੇ,
ਫ਼ੇਰ ਉਸਦਾ ਮੇਲ ਤਾਂ
ਕੋਈ ਮੂਰਖ ਵੀ ਨਹੀਂ
ਬਿਠਾਲ ਸਕਦਾ
ਤੇਤੀ ਕਰੋੜਾਂ ਨਾਲ;

ਤੇ ਜਿੱਥੇ
ਅਕਸਰੀਅਤ ਤੋਂ ਵੱਧ
ਇਸ਼ਟ ਹੋਣ 'ਤੇ
ਹਰ ਚੜ੍ਹੇ-ਦਿਨ
ਸਮੁੱਚੀ ਖ਼ਲਕਤ ਹੀ
ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਵੇ
ਦਰ-੨ ਜਾ
ਮਲੀਨ ਹੋਣ ਦੀ
ਗ਼ੁਲਾਮ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀ؛

ਫ਼ੇਰ ਕਿੰਝ
ਮੇਲ ਬੈਠੇਗਾ ਓਸਦਾ
ਜਿੱਥੇ,
ਹੋਂਦ ਇੱਕ,
ਸਿਧਾਂਤ ਇੱਕ,
ਸੋਚ ਇੱਕ
ਤੇ ਕਰਮ ਵੀ ਇੱਕ;

ਤੇ ਜੇ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ
ਕੁਥਾਂਏ ਭਟਕ ਰਹੀ ਹੈ ਅੱਜ
ਤਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਇਹੋ
ਇੱਕ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟਣਾ ਹੈ;
ਇੱਕ ਤੋਂ ਟੁੱਟੇ
ਤੇ ਟੁੱਟਦੇ-੨ ਭੁਰ ਗਏ;
ਤੇ ਫ਼ੇਰ ਭੁਰਿਆਂ ਦਾ ਤੇ
ਕੋਈ ਵਜੂਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਗੋਲਦਾ,
ਬੱਸ
ਬੁੱਲਾ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ ਹਵਾ ਦਾ
ਅਜਿਹੀ ਖ਼ਾਕ ਨੂੰ
ਰੋਲ ਮੇਟਣ ਨੂੰ ...

ਹਾਇਕੂ ਰਾਜਨੀਤੀ / ہائیکو رجنیتی

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਤਿੰਨ ਸਤਰੀ ਹਾਇਕੂ
ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਚੋਣ ਭਰਿਆ
ਤਿੰਨ ਹੱਥ ਅਖਬਾਰ

~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

تنّ ستری ہائکو
پردھانگی چون بھریا
تنّ ہتھ اخبار

ਹਾਇਕੂ–ਧੂੰਆਂ / ہائیکو - دھوآں

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸਿਵਿਆਂ ਦੀ ਅੱਗ
ਬਲਦੀ ਦੇਹੀ
ਧੂੰਆਂ ਉਠੇ ਉਤਾਂਹ

~~~~~~~~

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

سویاں دی اگّ
بلدی دیہی
دھوآں اٹھے اتانہ

ਹਾਇਕੂ - ਚੰਨ ਦਾ ਸਫ਼ਰ / ہائیکو - چن دا سفر

ਸੁੰਨ ਤੋਂ ਪੂਰਨ
ਪੂਰਨ ਤੋਂ ਸੁੰਨ
ਚੰਨ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

~~~~~~~~

سنّ توں پورن
پورن توں سنّ
چن دا سفر

- پروفیسر کولدیپ سنگھ کنول

ਸ਼ਹੁ ਬਿਨ ਰਹਿਓਂ ਰਵਾਲੀ

- ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਖ਼ੋਜ ਖ਼ੋਜ ਖੋਜੀ ਭਇਓਂ ਪੁੱਛ ਪੁੱਛ ਰਹਿਓਂ ਸਵਾਲੀ ||
ਵਿਣ ਪ੍ਰੀਤ ਸੱਖਣਾ ਤੁਰ ਜਾਸੇਂ ਅੰਦਰੋਂ ਬਾਹਰੋਂ ਖਾਲ੍ਹੀ ||੧||

ਦਰਿ ਦਰਿ ਟੋਲ ਢੂੰਡੀਂਦਿਆਂ ਮੂਆ ਜਿੰਦ ਅਜਾਈਂ ਜਾਲੀ ||
ਨਾ ਲੱਧਾ ਅੰਦਰੀਂ ਨਹਿ ਲੱਧਾ ਬੇਅਰਥੀ ਘਾਲਣ ਘਾਲੀ ||੨||

ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੋਥ ਕਤੇਬਾਂ ਲੁਝਿਆ ਕੜ੍ਹਿਆ ਸਾਲੋਂ ਸਾਲੀ ||
ਮਨ ਇਬਾਰਤ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾ ਜਾਚੇ ਉਮਰਾਂ ਜਾਵੇਂ ਗਾਲੀ ||੩||

ਤੱਪ ਤਪੀਂ ਤਪੀਸਰ ਹੂਆ ਤਜਿ ਕੁਦਰਤਿ ਜੰਗਾਲੀ ||
ਇਵ ਭੀ ਥਾਓ ਨਹਿ ਕਿਛਹੁ ਭਈ ਚਲਿਆ ਦੁਇ ਚਾਲੀ ||੪||

ਕਰਮਾਂ ਕਾਂਡਾਂ ਸੁੱਚਾਂ ਭਿੱਟਾਂ ਹਉਮੈ ਕੀ ਬਾਲਣ ਬਾਲੀ ||
ਅਵਲਿ ਅਲ੍ਹਾ ਖ਼ੁਦਾ ਖੁਦਾਈ ਕਿਤ ਜਾਚ ਨਾ ਪਾਈ ਹਾਲੀ ||੫||

ਲੱਖ ਜਿੱਤਿਆ ਜੱਗ ਸਾਰਾ ਜਿੱਤਿਆ ਨੌ ਖੰਡਾਂ ਚਲੈ ਨਾਲੀ ||
ਕੰਵਲ ਪਲੈ ਏਕੁ ਗੱਲ ਸ਼ਹੁ ਬਿਨ ਰਹਿਓਂ ਰਵਾਲੀ ||੬||੧||