मसरूफ

-कवलदीप सिंघ कंवल

हादसों के शहर में ज़िन्दगी कुछ यूँ बेगानगी से घूमती रही,
तलाश-ए-सफ़र में मसरूफ मैं और मंजिल मुझे ढूंढती रही |

ਜੜ੍ਹਾਂ

-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਘੱਲ ਸੱਦਾ ਨੀ
ਜੋ ਰੂਹ ਨੂੰ ਟੁੰਬ ਜਾਵੇ,
ਪੁੱਜ ਜਾਵੇ ਉੱਥੇ,
ਜਿਥੇ ਆਪੇ ਨੂੰ ਉਹ
ਆਪੇ ਤੋਂ ਲਕੋਈ ਬੈਠਾ ਕਿਤੇ |
ਤੂੰ ਜੇ ਅਧੂਰੀ ਏ ਓਸ ਬਾਝੋਂ,
ਪੂਰਾ ਉਹ ਵੀ ਨਾ
ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਹੋ ਪਉਂਦਾ ਕਦੇ |
ਉਹਦੇ ਵਜੂਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ,
ਵਜੂਦ ਨਾ ਜੇ ਤੇਰਾ ਕਾਈ,
ਤੇਰੇ ਬਾਝੋਂ ਉਹ ਵੀ ਇਦਾਂ,
ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਜਿਵੇਂ,
ਕੋਈ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਕਦੇ |

ਸਧਰਾਂ

-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਸੁਫਨਿਆਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਖਿੱਚ ਲੈ ਜਾਵੇ ਖਿਆਲਾਂ ਨੂੰ ਵਹਾ ਕੇ ਜਿਥੇ..
ਉੱਡ ਜਾਣਾ ਭਲਕ ਜਿੰਦ ਨੇ ਸਧਰਾਂ ਨੇ ਹੁਣ ਪੁੱਜ ਹੀ ਜਾਣਾ ਉਥੇ ..

ਪਰਵਾਜ਼

-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਆਗਾਜ਼ ਹੋ ਚੁਕਿਆ ਹੈ,
ਲਗਦਾ ਹੈ
ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਮੌਸਮ
ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ,
ਨੀ ਜਿੰਦੇ ! ਤਿਆਰ ਰਹੀਂ,
ਖੰਭਾਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਰ ਕੇ,
ਤੇਰੀ
ਪਰਵਾਜ਼ ਭਰਨ ਦੀ ਵੇਲਾ
ਢੁਕਦੀ ਲਗਦੀ ਹੈ........

ख़ामोशी

बस इतना ही चाहता हूँ ऐ हमदम तुझसे,
सवाल करना जब मुझे बदला हुआ पाए |
नाखुदा भर न जाये कभी ख़ामोशी हम में,
मुझे बदला देख तूँ चुप चाप दूर हो जाए |

-कवलदीप सिंघ कंवल

Little One

-Prof. Kawaldeep Singh Kanwal

Ignoring

-Prof. Kawaldeep Singh Kanwal

Ignoring the most provoking actions of your enemies as non-worthy is the most lethal weapon we could use against them ! Such ignorance make our opposition get killed with its own sword. The more we consider about the actions of our opponents the more we are letting them to take control over us and in manner leading their plans towards success. Why to waste our time on a non-important and non-worthy things and make them the issue of life and death, when we have our own mission and worthy goal in hand to achieve?

However this doesn't mean to step back or run away while in the battle-ground as in that situation, fighting from the front and facing on face is the only thing by which we could survive.

ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਅਧਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ?

-ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਡਾ. ਸਰਵਪੱਲੀ ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਨੈਤਿਕ ਅਧਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਹੈ |

ਜੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀ ਗਲ ਪਕੜੀਏ ਤਾਂ ਲੋਕਤੰਤਰ ਇੱਕ "ਰੂਹਾਨੀ" ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ, ਪਰ ਤਾਂ ਹੀ ਜੇਕਰ ਚੋਣ-ਕਰਤਾ ਅਤੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਇਸ ਦੀ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਆਪਣੇ ਫ਼ਰਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ, 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਤੰਤਰ ਦਾ ਹਿੱਤ-ਧਾਰਕ (ਸਟੇਕ-ਹੋਲਡਰ) ਮੰਨ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਤਨਦੇਹੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਹੁਣ ! ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਭਾਵੇਂ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੈ, ਫਲਸੂਈ, ਸੂਝਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸੋਚਣ ਦਾ ਮੁੱਦਾ; ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਮੁੱਚਾ ਤੰਤਰ ਜੇਕਰ ਵਿਗੜ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਦਾਰੋਮਦਾਰ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਚੋਣ-ਕਰਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਬਰਾਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ | ਜਿਥੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਆਪਣੇ ਫ਼ਰਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ, ਜਨਤਾ ਵਲ ਆਪਣੀਆਂ ਦੇਣਦਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਵਾਸ "ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਹੱਤਵ" ਦਾ ਗੈਰ-ਇਖ਼ਲਾਕੀ ਘਾਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ, ਜਾਤ, ਧਰਮ, ਭਾਈਚਾਰਾ, ਇਤਿਆਦਿਕ ਦਾ ਲਗਾਓ, ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ,ਵਕਤੀ ਲਾਲਚ, ਡਰ, ਨਿਜੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਆਖਰ ਵਿਗਾੜ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵੀ ਜਨਤਾ/ਚੋਣ-ਕਰਤਾ ਹੀ ਹਨ, 'ਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਲੋਕਤੰਤਰ ਰੂਪੀ ਰੂਹਾਨੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਕਤਲ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ !

शब्द संसार अनंत अपार

-प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

शब्द संसार अनंत अपार,
गहिरे जाओ तुम हर बार |
सत्य ज्ञान से हो अभिभूत,
परम तत्य से हो सरोबार |

नव-रंगों की हो फुहार,
खिली खिली हो हर नुहार |
प्रकाश से जीवन सिंचे,
कण-कण में हो नई बहार |

ਵਿਚਾਰਕ ਮਤਭੇਦ

ਦੋਸਤੋ ਵਿਚਾਰਕ ਮਤਭੇਦ ਨਿਜੀ ਮਤਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ! ਕੰਮ-ਸੇ-ਕੰਮ ਮੈਂ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ !
ਉਹ ਕਾਹਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੇ ਕਾਹਦੀ ਅੱਪਣੱਤ ਕਿ ਜੇ ਰਤਾ ਕੁ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਕਰਾਰ ਆਈ ਤਾਂ ਬਸ ਕਰ ਦਿਓ ਬੰਦ ਹੁੱਕਾ-ਪਾਣੀ..
ਬਲਕਿ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਇਓਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਵੇ ਚਲਦੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਬੋਲ-ਬਾਣੀ..
ਖੜ੍ਹੋਤ ਮਾਰਦੀ ਏ ਸੜ੍ਹਾਂਦ ਏਸ ਲਈ ਵਹਿੰਦਾ ਰਵ੍ਹੇ ਸਦਾ ਵਿਚਾਰਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਪਾਣੀ !
ਹੁਣ ਜੇ ਬਣਾਉਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਰਾਈ ਨੂੰ ਪਹਾੜ ਬਣਾ ਲਓ;
ਜਾਂ ਫੇਰ ਪਾਣੀ ਪਾਓ ਤੇ ਲੱਸੀ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਵਧਾ ਲਓ !
ਜੇ ਗਲਤੀ ਹੀ ਲੱਭਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਰੱਬ ਵੀ ਛੋਟਾ ਹੈ;
ਜੇ ਮੇਖ ਹੀ ਕੱਢਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੰਮ ਸੋਨੇ ਦਾ ਵੀ ਖੋਟਾ ਹੈ..
ਆਪਣੇ ਹੋ ਅੱਪਣੱਤ ਦੀ ਰਮਜ਼ ਵੀ ਪਛਾਣੀਦੀ ਐ;
ਕਦੇ-ਕਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਾਲੀ ਚਾਦਰ ਵੀ ਤਾਣੀਦੀ ਐ ..

ਮੈਂ ਜੋ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ, ਹੁਣ ਸੋਚਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥ ਹੈ !

ਚੰਨ / Chann

ਕੋਠੇ 'ਤੇ ਬਨੇਰਾ ਏ,
ਠੱਠਿਆਂ 'ਤੇ ਰੁੱਸ ਜਾਂਵਦਾ,
ਚੰਦਰਾ ਚੰਨ ਮੇਰਾ ਏ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Kothe 'Te Banera Ae,
Thatheyaan 'Te Russ Janvda,
Chandra Chann Mera Ae..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਮਿੰਨਤਾਂ / Minntaan

ਕਾਂਵਾਂ,
ਮਾਹੀ ਮੇਰਾ ਮੈਥੋਂ ਰੁੱਸਿਆ,
ਮੈਂ ਮਿੰਨਤਾਂ ਕਰਕੇ ਮਨਾਵਾਂ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Kavaan,
Mahi Mera Maithon Russeya,
Main Minntaan Karke Manavaan..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਅਸੀਂ ਵਿਲਕਦੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਨ ਨਿਕਲੇ

-ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਹਨੇਰੇ / Hanere

ਬਨੇਰੇ,
ਚਾਨਣ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਵਾਲਿਓ,
ਕਦ ਛੱਡੋਗੇ ਆਪਣੇ ਹਨੇਰੇ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Banere,
Chanan Di Duhayi Valeyo,
Kad Chhaddoge Aapne Hanere ..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਮੋਤੀਆ / Motiya

ਫੁੱਲ ਮੋਤੀਆ ਵਾਲਾਂ ਟੰਗਿਆ,
ਇੱਕ ਸੱਚੇ ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ,
ਹੀਰੇ ਤੇਰਾ ਹੀ ਸੰਗ ਮੰਗਿਆ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Full Motiya Vaalan Tangeya,
Ikk Sachche Rabb Kolon,
Heere Tera Hi Sang Mangeya..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਮਹਿਕ

-ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

लोचै हरि दर्शन मन मोर

-प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

ज़िन्दगी

कुछ सवाल जवाबों के लिए नहीं होते और कुछ जवाबों के लिए सवाल नहीं बनते .. अजीब इत्तफ़ाक है यह ज़िन्दगी !
-कवलदीप सिंघ कंवल

खुदी

खुदी को खुद से जब से मिटाया है,
सच कहता हूँ खुदा को खुद ही में पाया है |
-कवलदीप सिंघ कंवल

ਭੰਗੜਾ / Bhangda

ਤੁਸੀਂ ਭੰਗੜਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ,
ਨਾਲੇ ਚਿੱਤ ਖੁਸ਼ ਕਰਦੇ,
ਨਾਲੇ ਦੁਨੀਆ ਨਚਾਉਂਦੇ ਹੋ !
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Tusi Bhangda Paunde Ho,
Nale Chitt Khush Karde,
Nale Duniya Nachayunde Ho !
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਸਾਗ / Saag

ਡੱਗੇ,
ਗੋਰੇ ਵੀ ਫ਼ੇਰ ਆਣ ਜੁੜਦੇ,
ਜਦ ਤੜਕਾ ਸਾਗ ਨੂੰ ਲੱਗੇ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Dagge,
Gore Vi Fer Aan Jud-de,
Jad Tadka Saag Nu Lagge..
-Kawaldeep Singh Kanwal

मयखाना-मस्ज़िद

मयखाने की राह पकड़ी थी मैंने,
या खुदाया! मस्जिद तक कैसे पहुँच गया !
-कवलदीप सिंघ कंवल

ਅਣਿਆਲੇ / Aniyaale

ਘਟਾ ਲੰਘ ਗਈ ਚੁੱਪ ਕਰ ਕੇ,
ਅਣਿਆਲੇ ਸੱਜਣਾਂ ਦੇ,
ਅਸੀਂ ਬਹਿ ਗਏ ਦਿੱਲ ਫੜ੍ਹ ਕੇ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Ghtaa Langh Gayi Chupp Kar Ke,
Aniyaale Sajjnaan De,
Asi Beh Gaye Dil Fadh Ke..
-Kawaaldeep Singh Kanwal

ਬੱਦਲ / Baddal

ਵੱਸ ਬੱਦਲਾ ਵੇ ਘਰ ਸਾਡੇ,
ਤੂੰ ਕਿਉਂ ਭਲਾ ਇਉਂ ਰੁੱਸਿਆ,
ਜਿੱਦਾਂ ਰੁੱਸੇ ਨੇ ਸੱਜਣ ਡਾਢੇ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Vass Baddlaa Ve Ghar Saade,
Tun Kiyun Bhala Iyon Russeya ,
Jiddan Russe Ne Sajjan Dadhe..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਕਣੀਆਂ / Kaniyaan

ਸਾਵਣ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਨੇ,
ਮਿੱਟੀ 'ਚੋਂ ਪਰਾਗਾ ਉੱਠਦਾ,
ਮੱਥਾ ਚੁੰਮਦੀਆਂ ਕਣੀਆਂ ਨੇ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Savan Diyaan Baniyaan Ne,
Mitti 'Chon Paraga Uththda,
Maththa Chumdiyaan Kaniyaan Ne..
-Kawaldeep Singh Kanwal

प्यार

अब्र को ज़मीं से मिलाये वो आबशार होता है,
जो सांसों से दिल में उतरे वही प्यार होता हैं |
हर युग में मुहब्बत की दास्ताँ खुद को दुहराती है,
और हर दुहराव से और रूह तक उतर जाती है |

-कवलदीप सिंघ कंवल

ਤਸਵੀਰ / Tasveer

ਤਸਵੀਰ ਸਮੋਇਆ,
ਖਿੜ੍ਹਿਆ ਚਿਹਰਾ,
ਗੁਲਾਬੀ ਚੁੰਨੀ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Tasveer Samoyeya,
Khidheya Chehra,
Gulabi Chunni..
-Kawaldeep Singh Kanwal

तुध मिलने मन चाव

-प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ

ਬਿਰਹੋਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਹੈ, ਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਹਿ ਲਈਏ ਤਾਂ ਅਤਿਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ! ਸਰੀਰਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ, ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਤਪੇ ਮਨ ਦੀ ਕੁਠਾਲੀ ਵਿਚੋਂ ਹੀਂ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਰੂਪੀ ਕੁੰਦਨ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ...

-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਵੱਸਦੇ ਰਹੋ ! / Vassde Raho !

ਵੱਸਦੇ ਰਹੋ ਦਾ ਰਹੇ ਵਰ ਤੁਹਾਨੂੰ,
ਸਾਨੂੰ ਉੱਜੜਨ ਦੀ ਬਦ-ਦੁਆ ਲੱਗੇ |
ਕੁੱਲੀ ਆਪਣੀ ਦਮ ਨਿਕਲੇ ਸਾਡਾ,
ਤੁਹਾਡੇ ਮਹਿਲਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਹਵਾ ਲੱਗੇ |

ਕੁਝ ਖੁੱਦ ਨੂੰ ਮਿੱਤਰ ਤੇ ਇੱਕੋ ਰਾਹ ਦੇ ਪਾਂਧੀ ਕਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ…
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Vassde Raho Da Rhe Var Tuhanun,
Sanun Ujjdan Di Badd-Duya Lagge..
Kulli Apni Dam Nikle Saadaa,
Tuhade Mahilaan Nun Na Havaa Lagge..

Kujh Khudd Nun Mittar Te Ikko Rah De Pandhi Kahin Valeyaan De Naam…
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਸੱਟ / Satt

ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੋਵੇ ਲੜ੍ਹ ਰਹੀਏ,
ਸੱਜਣਾਂ ਜੋ ਸੱਟ ਮਾਰੀ,
ਟੁੱਟੇ ਦਿੱਲ 'ਤੇ ਰੋ ਬਹੀਏ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Dushman Hove Ladh Rahiye,
Sajjnan Jo Satt Mari,
Tutte Dill 'Te Ro Bahiye..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਮੀਂਹ / Meenh

ਛੱਤ ਸਾਡੀ ਚੋਈ ਏ,
ਰੱਜ-ਰੱਜ ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਿਆ,
ਧਰਤੀ ਤਰ ਹੋਈ ਏ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Chhatt Sadi Choyi Ae,
Rajj-Rajj Meenh Varheya,
Dharti Tar Hoyi Ae..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਨੁਕਤਾ

-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

ਅੱਜ ਹਰ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਜਾਂ ਕੌਮੀਅਤ ਵਲੋਂ ਦੂਸਰੀਆਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਜਾਂ ਕੌਮੀਅਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰ੍ਵਾਨਿਕਤਾ ਤੇ ਦਾਇਰੇ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਚੁੱਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਵੱਡੀਆਂ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਸਤਿਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ! ਇਸਦੀ ਜੜ੍ਹ ਪਕੜ੍ਹਣ ਲਈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਨੁਕਤੇ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿਆਨਤਦਾਰੀ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ੍ਹ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਅੱਜ ਤਕ ਕਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਦੇ ਸਰਬ ਸਾਂਝੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਹੋਣ !

- ਹਜ਼ਰਤ ਈਸਾ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੇ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਸਨ !

- ਹਜ਼ਰਤ ਹਸਨ-ਹੁਸੈਨ ਯਾਜਿਦ-ਪੰਥੀਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੋਖੀ ਸਨ !

- ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੂੰ ਤੁਜ਼ਕੇ-ਜਹਾਂਗੀਰੀ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਪੀੜ੍ਹੀਆ ਤੋਂ ਚਲੀ ਆ ਰਹੀ ਦੁਕਾਨੇ-ਬਾਤਿਲ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਯਤਨ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ! ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਸਰਹਿੰਦੀ (ਰੋਜ਼ਾ ਸ਼ਰੀਫ਼) ਤੇ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਬੁਖਾਰੀ (ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਖਾਂ ਦੇ ਖਿਤਾਬ ਨਾਲ ਮਨਸਬਦਾਰ ਬਣਿਆ !) ਦੀਆਂ ਆਪਸੀ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਜ਼ਾ ਕਰਾਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ !

- ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਨੇ ਛੁਟਿਆਉਣ ਲਈ ਡਾਕੇ ਮਾਰਨ ਕਰ ਕੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸਜ਼ਾ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਤਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਸਕੂਲ-ਬੋਰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਪਿਛੇ ਜਿਹੇ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਸੀ !

- ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼/ਕੌਮੀਅਤ ਉੱਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼/ਕੌਮੀਅਤ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮੀਅਤ/ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਜਾਂ ਜਾਨ ਵਾਰਨ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦਾ ਦੇਸ਼-ਦ੍ਰੋਹੀ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਕੌਮੀ-ਹੀਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ!

- ਦੋ ਮੁਲਕਾਂ/ਕੌਮਾਂ ਦੀ ਜੰਗ ਦੀ ਸਤਿਥੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦੇ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਹੀਦ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ !

ਸੋ ਇੱਥੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਕਰਨਾ ਹੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਫਲਾਣੀ ਕੌਮੀਅਤ/ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਅਸਲੀ ਸ਼ਹੀਦ ਕਿੱਦਾਂ ਤੇ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਖੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ! ਬਲਕਿ ਸਾਰ ਇਹ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਕ ਆਸ਼ੇ ਤੋ ਜਾਨ ਵਾਰਨ ਤਕ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ ਤੇ ਜਿੰਦੜੀ ਵਾਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਿਦਕ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਵੀ ਦੇ ਜਾਵੇ ਫੇਰ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਹੋਵੇ, ਦਿਆਨਤਦਾਰੀ ਦੇ ਅਸੂਲ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਮੰਨਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ...

(ਨੋਟ: ਇੱਥੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਲਈ ਇੱਕ ਹੀ ਲਕਬ ਸ਼ਹੀਦੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਹਾਲਾਕਿ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਮੂਲੋਂ ਅੱਡ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਤੇ ਵੱਖਰਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਸੋ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਫੇਰ ਕਦੇ..)

A Thought

Education and Degree only formalize the imparting of knowledge, however its one's own learning, formal or otherwise, which inculcate the wisdom in one.
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਸਾਵਣ / Saavan

ਸਾਵਣ ਦਰ ਆਇਆ ਏ,
ਪੀਂਘਾਂ ਝੂਟਣ ਲਈ,
ਵੀਰਾ ਲੈਣ ਨੂੰ ਆਇਆ ਏ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Saavan Dar Aaiaa Ae,
Pinghaan Jhootan Layi,
Veera Lain Nun Aayeya Ae..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਸਿਖ਼ਰ / Sikhar

ਵੰਗਾਂ ਲਾਲ ਸੁਹਾਂਵਦੀਆਂ,
ਕੰਤ ਗਲ ਲੱਗ ਬਾਹਵਾਂ,
ਸਿਖ਼ਰ ਆਪਣਾ ਪਾਂਵਦੀਆਂ |
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

Vangaan Laal Suhaavndiyan,
Kant Gal Lagg Bahvaan,
Sikhar Apna Paavndiyaan..
-Kawaldeep Singh Kanwal

ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ

ਜਦੋਂ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਵਪਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਮਝ ਲਵੋ ਉਹ ਧਰਮ ਅਧੋਗਤੀ ਜਾਂ ਨਿਵਾਣ ਵੱਲ ਹੈ !
-ਕਵਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੰਵਲ

|| || आध्यात्मावली || ||

-प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

चुप्पी

-कवलदीप सिंघ कंवल

खुदा के दर पे
जब भी जाता हूँ,
सोचता हूँ,
इस बार
जी भर के माँगूँगा,
कभी यह
कभी वो माँगूँगा,
पर हर बार
भर जाता हूँ
एक चुप्पी से,
लबालब,
सरोबार......

किसी और लेखक की लेखनी अपने नाम से प्रकाशित करने संबंधी ...

-प्रोफैसर कवलदीप सिंघ कंवल

सभी साहित्यकार एवं साहित्य से प्रेम करने वाले साथियों से अनुरोध है कि जब भी वह ऐसी कोई भी रचना सांझी करें जिसके लेखक वह खुद न हों तो उस के साथ मूल-रचनाकार का नाम ज़रूर डालें | बिना नाम डालें पोस्ट करने का मतलब है हम उस लेखनी को अपनी कह रहे हैं, जो कि किसी भी चोरी से कम नहीं और इसे करने वाला एक चोर/समाज-द्रोही ही है, जिसे "साहित्य-चोर" की संझा दी जाती है |

हमारे चरित्र के विकार के साथ-२ ऐसा करना कापीराईट कानून कि अवहेलना भी है जिस के दोश में कापीराईट एक्ट की धारा ६३ के अंतर्गत मूल रचयिता के न्यालय में जाने पर रचना चोरी करने वाले को भारी वितीय जुर्माने के साथ-साथ ५ साल तक की जेल का भी सामना करना पड़ सकता है | (ध्यान रहे इस एक्ट के अंतर्गत न्यालय हमेशा मूल-लेखक का ही पक्ष लेता है |)

कईं बार ऐसा होता है कि इन्टरनेट पर हमें कोई रचना ऐसी मिल जाती है जो हमें बहुत ही अच्छी लगती है और जिसे हम अपने प्रिय-जनों के साथ साँझा भी करना चाहते है पर जिस के रचयिता का पता बहुत ढूंढने से भी नहीं लगता, ऐसी स्थिति ही हमारे चरित्र कि असली परीक्षा होती है, जहां से ही हमारे मूल्यों एवं संस्कारों को परिभाषित किया जा सकता | किसी भी ऐसी लेखनी मिलने पर जिसके स्रोत का पता न हो उसे साँझा करते वक्त उसके साथ "लेखक एवं स्रोत - अज्ञात" लिख कर अपनी स्तिथि ज़रूर स्पष्ट करें | ऐसा करके हम न केवल चरित्र-निर्माण के पथ पर और आगे बढ़ते है बल्कि अपनी अपनी अंतर-आत्मा के सन्मुख हो सकने बल भी प्राप्त करते हैं |

आशा है आगे से हम जब भी किसी और लेखक की लेखनी अपने मित्र-जनों के साथ सांझी करेंगे तो इन बातों का ध्यान ज़रूर रखेंगे ..........